Studie toont grote kloof tussen heden en verleden

Doopsgezinden in beeld

In de serie Wegwijs verscheen een deeltje over de doopsgezinden. Dr. A. G. Hoekema, rector van het Doopsgezind Seminarium in Amsterdam, en prof. dr. S. Voolstra, die zowel verbonden is aan het seminarium als aan de Universiteit van Amsterdam, verzorgden de inhoud.

In ”De doopsgezinden, geschiedenis, geloofsleer, organisatie” gaat het zowel om een beschrijving van het doopsgezinde verleden als om de huidige situatie in de Doopsgezinde Broederschap. Daartussen bestaat een behoorlijk verschil. Menno Simons was zeker niet vrijzinnig, zoals thans van veel leden van de broederschap gezegd moet worden. Zijn volgelingen kenmerkten zich destijds door een sobere en strikte levenswandel en een strenge onderlinge tuchtoefening. Ook wat dat betreft is er sprake van een grote kloof tussen het doopsgezinde heden en verleden.

Verlichting
Terecht wijzen de auteurs erop dat de Verlichting een duidelijke cesuur betekende in de geschiedenis van de Nederlandse doopsgezinden. Veel doopsgezinde gemeenten verloren toen hun oorspronkelijke kenmerken. De kwantitatieve achteruitgang was al eerder ingezet.

Inmiddels is de Nederlandse doopsgezinde gemeenschap ingekrompen tot 13.000 volwassen leden, verspreid over niet minder dan 130 gemeenten. Dat leidt er bijvoorbeeld toe dat in sommige kleine gemeenten, bij gebrek aan andere kandidaten, ook niet-gedoopte belangstellenden tot kerkenraadslid gekozen worden. Niet iedereen is het daarmee eens.

Amish
Overigens maken de Nederlandse doopsgezinden deel uit van een wereldwijde beweging, die vooral een evangelikaal karakter draagt. De helft van alle mennonieten woont tegenwoordig in Azië, Afrika of Latijns-Amerika. Ruim genomen behoren ook de Noord-Amerikaanse Amish tot de doopsgezinde familie. Zij houden zich echter afzijdig van de meer geassimileerde en meer geseculariseerde mennonieten en doopsgezinden.

Alles bij elkaar genomen biedt deze publicatie een helder overzicht van een religieuze stroming die in de Nederlandse geschiedenis niet zonder betekenis is geweest. Ook al staat men er inhoudelijk ver van af, toch kan het zinvol zijn om daarvan kennis te nemen.