Henri Nouwen beschrijft diepte van een bodemloze put

Het dagboek van een priester

Tal van boeken van de rooms-katholieke psycholoog en theoloog Henri Nouwen (1932-1996) hebben in brede kring, ook onder protestanten, de aandacht getrokken. Een van zijn bekendste boeken is ”Eindelijk thuis”, waarin hij rondom Rembrandts schilderij ”De verloren zoon” zijn inzichten publiceert die hij opdeed in een tijd van geestelijke crisis. Het betrof een periode van angst en eenzaamheid, waarin hij zocht naar nieuw zelfvertrouwen en energie en een gevoel van geborgenheid. Hoe hij kwam tot bevrijding uit zijn beklemming en angst, laat hij nu zien in zijn boek ”Binnen geroepen”.

Het boek is de neerslag van Nouwens worsteling om te komen tot de bron van alle liefde (namelijk God, Die in de mensen wonen wil), zoals hij daarvan rekenschap gaf in zijn geestelijk dagboek. Hij schreef het –zoals hij zelf aangeeft– in die moeilijkste periode van zijn leven, waarin hij zichzelf geestelijk gevloerd voelde en in plaats van de zin van zijn leven alleen nog maar een bodemloze put voor zich zag.

Deze ervaringen deed hij op na een jarenlange succesvolle academische loopbaan, gevolgd door een functie als pastor van een Ark-gemeenschap in Toronto: de Daybreak Community (1986), waar hij verbleef tot aan zijn dood in 1996. In deze gemeenschap deelde hij zijn leven met verstandelijk gehandicapte mannen en vrouwen. Het merkwaardige was dat hij daar zeer werd gewaardeerd, geliefd, bewonderd en geprezen om zijn geestelijke inzichten, maar juist toen, als gevolg van een plotseling verbroken vriendschap, stortte hij geestelijk in. Dat hij te midden van dit alles niet verbitterd raakte, is het positieve resultaat van zijn strijd die hij, 8 jaar na deze ervaring, in dit boek ”Binnen geroepen” beschrijft.

Titel
Wat bedoelt Nouwen nu met deze woorden in de titel? Hij wil ermee zeggen dat je in het gevoel van verlatenheid niets van de mensen moet verwachten. Je moet de deur naar de buitenwereld dichtdoen en door je pijn heen naar binnen gaan, in je eigen hart en in dat van God. God zal mensen op je weg sturen met wie je je diepe angst kunt delen en die je dichter bij de ware oorsprong van de liefde kunnen brengen. Je moet alle zelfgemaakte steuntjes loslaten en erop vertrouwen dat God je genoeg is; God namelijk Die tastbaar wordt in de gemeenschap van mensen die van je houden. Die gemeenschap laat iets zien van Gods liefde en trouw.

Bij de overwegingen in dit boek missen wij helaas het bijbels-reformatorische hart van de zaak: de liefde van God in Christus, Die alles gedaan heeft om goddelozen te rechtvaardigen en vijanden met God te verzoenen, alsook het werk van de Heilige Geest als de ware Trooster.

Jezus is een Jezus Die je liefheeft en Die je bevrijdt van de boeien van angst en twijfel. Boven dit niveau komt het boek niet uit. Je diepste identiteit is dat je een kind van God bent en dat moet je aanvaarden. Je eigenlijke vrijheid is dat je steeds meer gaat worden wat je naar waarheid bent, een kind van God.

Maria
Met dergelijke gedachten kan dit boek met inhoud niet de rechte wegwijzer zijn naar de ware vrijheid zoals Gods Woord ons die leert en die door de Reformatie zo heerlijk aan het licht is gebracht. Het is echt een rooms boek, van een priester die zich als zodanig nog duidelijker doet kennen in zijn recent verschenen publicatie ”Maria, de betrouwbare gids”. Hij vertelt daarin hoe Maria hem als een betrouwbare gids naar Jezus heeft geleid en hem uitgenodigd heeft zijn valse volwassenheid af te leggen en weer kind van God te durven zijn. Dat werpt ook licht over het onderhavige boek.

Hoe aangrijpend het ook is wat de schrijver geestelijk heeft ervaren, we missen bij hem het getuigenis van de enige troost in leven en in sterven zoals Zondag 1 van de Heidelbergse Catechismus op grond van Gods Woord daarvan spreekt.