Ds. Van Zweden en de geschiedenis van de NRC

Een gedenksteen opgericht

Het meer dan driehonderd bladzijden tellende boek ”Een gedenksteen opgericht” geeft inzicht in het ontstaan van de Gereformeerde Gemeenten in Amerika en later ook in Canada. Gemakshalve: NRC. Vooral in de eerste hoofdstukken worden vele namen genoemd van voorgangers, lerend ouderlingen en predikanten, zodat het niet altijd gemakkelijk is om een overzicht te krijgen, als men niet een beetje op de hoogte is van de situatie zoals die daar was en is.

We wisten het wel een beetje uit de praktijk, maar door dit boek wordt het nog duidelijker dat in de eerste tijd –en dan denken we aan de tweede helft van de vorige eeuw– de regel gold: eenieder deed wat goed was in zijn eigen oog. Het is verbazingwekkend hoe gemakkelijk men dacht in deze ontstaansperiode over verwisseling van kerkgenootschap. Het gezegde ”drie Nederlanders, twee kerken” zegt wel wat. Ook het heen en weer trekken van predikanten van Holland naar Amerika en omgekeerd is opvallend. Aan de overzijde van de oceaan hebben ze predikanten nodig die daar geboren en getogen zijn, wat gelukkig de laatste decennia goede vormen aanneemt.

Ds. Van Zweden
Het is begrijpelijk dat veel aandacht wordt besteed aan de staten Michigan en New Jersey, en later ook aan Iowa, want daar heeft toch de wieg van de NRC gestaan. Met achting wordt gesproken door de ouderen in de gemeenten over ds. J. C. Wielhouwer, ds. C. Adrichem, ds. C. Pieneman, ds. N. H. Beversluis en ds. H. A. Minderman. In de wat latere geschiedenis wordt erg veel aandacht geschonken aan het leven van ds. Van Zweden, hoe de Heere hem heeft getrokken, na veel tegenstand, uit de wereld, tot Zijn dienst. Deze predikant heeft vele jaren als enige de gemeenten gediend. Dit gebeurde per trein, waardoor hij weken van huis was.

Ook ds. W. C. Lamain heeft ontzettend veel werk gedaan. Dag en nacht is hij op pad geweest om het welzijn van de gemeenten te zoeken. Hij krijgt wat minder aandacht, denk ik, omdat er al zoveel over hem geschreven is. De schrijver, L. Vogelaar, heeft in zijn voorwoord ook gezegd dat hij meer de aandacht wilde laten vallen op het verleden dan op de latere geschiedenis.

Afspraken
Als we nog eens teruggaan naar de beschrijving, dan lees ik op bladzijde 29 dat bij het vormen van een kerkgenootschap de volgende afspraken werden gemaakt: geen zondagsscholen, geen verenigingen, geen overledenen in de kerk opbaren tijdens de rouwdienst, en alleen goedgekeurde preken lezen als de predikant afwezig is. Wat zien we dan dat de tand des tijds veel van die vroegere waarden heeft veranderd, want vele dingen zijn nu gewoon geworden aan de overzijde van de oceaan. Ook een les toch om bijzaken niet te overwaarderen en hoofdzaken te onderwaarderen.

Van het boek kan gezegd worden dat het gemakkelijk leest en toch door de vele details soms wel eens onoverzichtelijk is. Vooral voor mensen die belangstelling hebben voor kerkgeschiedenis, maar ook zeker voor mensen die enigszins op de hoogte zijn van de Amerikaanse en Canadese toestanden in de kerken, en die zijn er nogal wat in onze tijd, is het een interessant boek om te lezen.

In dit boek wordt ook het geestelijke leven niet gemist. Van diverse mensen wordt beschreven hoe de Heere hen te sterk is geworden; van anderen hoe ze tot het ambt zijn geroepen en wie de Heere voor hen is geweest in tijden van moeilijkheden en smart, maar ook bij het naderen van de dood. Zo hier en daar kun je je niet aan het gevoel onttrekken dat een voorkomende waarheid wordt aangegrepen voor een inkomende waarheid. Bij de Kerk is het toch zo dat ze de Godsontmoetingen op één hand kunnen tellen. Sommigen hebben wel erg veel waarheden gekregen, lijkt me, zoals we dat nog wel eens tegenkomen, ook in onze dagen.