Handreiking voor het voeren van een pastoraal gesprek

Het karakter van de dialoog

Dat handreiking bij het voeren van een pastoraal gesprek nodig en geboden is, is inmiddels een algemeen aanvaard gegeven. Wie enige ervaring heeft opgedaan, zal beamen dat er heel wat voetangels en klemmen op de weg van het gesprek zitten. Enige hulp van bevoegde zijde is dan ook welkom.

De emeritus hoogleraar dr. W. H. Velema deed een boekje het licht zien dat als zodanig kan worden beschouwd. Het vormt de neerslag van de cursus Verdieping Pastoraat van de Evangelische Hogeschool. Daarbij werd een aantal gespreksverslagen, aangereikt door predikanten, over verschillende moeilijke themata in het pastoraat gebruikt.

Het eerste hoofdstuk is helder en instructief. De titel ervan luidt ”Een pastoraal gesprek”. De schrijver gaat in op de vraag wat een gesprek eigenlijk is en noemt de verschillende kenmerken ervan, zoals het dialoogkarakter, dat er voortgang in zit, de leiding van het gesprek enzovoort. Vervolgens geeft hij de verschillende gespreksdoelen aan –informatief, verhelderend, onthullend, ondersteunend– en laat zien dat een open houding vereist is. Dan wijst hij op een drietal fasen in het gesprek: de probleemstelling, het zoeken van de weg naar de oplossing, de uitwerking en de afwerking.

Herder en kudde
Wat is nu het eigene van een pastoraal gesprek? Met een verwijzing naar Johannes 10 en Johannes 21 formuleert dr. Velema het pastorale gesprek als het gesprek van de pastor. Benadrukt wordt dat herder, schaap en kudde bij elkaar horen. De herderlijke zorg richt zich op het schaap van de Herder en van de kudde. Daarmee is aangegeven dat de relatie tot de Heere Jezus Christus voorop gaat en dat van daaruit ook het leven in de wereld erbij hoort. Dit hoofdstuk sluit af met algemene conclusies die als aanwijzing kunnen dienen.

Ingrijpende thema's worden besproken, zoals ongeneeslijke ziekte, dementie, depressiviteit, kerkverlating, problemen in de relatie ouders en kinderen, werkloosheid en gebroken relaties. Ook komt het gesprek dat alleen over koetjes en kalfjes gaat aan de orde.

Troost
Dr. Velema maakt van de gesprekken, die een momentopname bieden en geen totaaloverzicht, gebruik als een aanloop tot de behandeling van het thema. Hij doet dat door eerst de situatie samen te vatten, vervolgens enkele indrukken weer te geven, om dan door te stoten naar de kern en enkele pastorale lijnen te trekken. Hij sluit elke bespreking af met enkele passende schriftgedeelten die gelezen kunnen worden. Het laatste hoofdstuk heeft als titel ”Gebrokenheid en christelijke troost”.

”Verdiept pastoraat” is al in het bezit van heel wat predikanten. De uitgever deed de vriendelijke geste het bij verschijning uit te reiken aan de deelnemers van de Haamstedeconferentie. Predikanten, maar ook de andere ambtsdragers kunnen er hun winst mee doen. Het is een uitgave die recht doet aan de serie waarin het verscheen: praktisch en pastoraal. Het is voor de doordenking en de praktische aanpak van een pastoraal gesprek een nuttig geschrift dat zijn weg wel zal vinden.