Een boeketje Kohlbrugge

Het bestuur van de Vereeniging tot Uitgave van Gereformeerde Geschriften doet een tweede deeltje ”Kohlbrugge als prediker en pastor in zijn brieven” het licht zien. Ook nu weer heeft ds. J. K. Vlasblom (Ter Aar) zich veel moeite getroost om uit de omvangrijke correspondentie van de prediker van Elberfeld in beperkt bestek een veelkleurig boeket samen te stellen. Ds. Vlasblom voorzag de brieven van een inleiding en aantekeningen.

Het boekje opent met een rubriek ”Troostbrieven”, gevolgd door ”Praktisch-theologische adviezen”, ”Kohlbrugge in zijn familiekring”, ”Brieven over diverse onderwerpen”, terwijl besloten wordt met ”Brieven en andere bijdragen over dr. H. F. Kohlbrugge”. Aan het slot treft de lezer enkele registers aan. Veel brieven die in beide delen zijn opgenomen, werden in de loop der jaren gepubliceerd in het ”Kerkblaadje” en ”Ecclesia”. Maar thans is samengebracht wat verspreid en moeilijk toegankelijk was.

De lezer maakt kennis met een meelevend, hartelijk mens, die er steeds weer blijk van geeft dat hij dienaar van het goddelijk Woord is. Een trouwe vriend voor zijn vrienden, een warm, gevoelig vader en grootvader. In zijn troostbrieven leeft hij zich in de omstandigheden in van hen aan wie hij schrijft. Hij troost vanuit het Woord van God. Hij wijst op Christus, de Levende, en maant tot 'nochtans' geloven, zoals ontroerend in zijn brief aan zijn zieke vriend de hoogleraar Johannes Wichelhaus.

Radicaal
Hoe radicaal en pastoraal Kohlbrugge was, lezen we op bladzijde 24. Een jonge vrouw was stervende. Zij wenste meer verzekering van de vergeving van haar zonden. Kohlbrugge: „Daarop liet ik eenen Bijbel komen, sloeg op 1 Johannes 2:12, liet haar lezen, lei toen de open Bijbel op haar bed, lei hare dorre hand op die plaats, en zei: ”Daarop sterf””. Het was genoeg. Zij ging zalig heen.

Boeiend te lezen hoe Kohlbrugge meeleefde met zijn kinderen en kleinkinderen, door gedichten en alleraardigste brieven in een tijd dat de telefoon nog niet bekend was! In 1862, toen hij gelogeerd was bij zijn schoonzoon en dochter Eduard en Anna Bahl, leidde dr. Kohlbrugge een dienst in Basel. De preek over Johannes 1:44 tot 52 (”De Heer, Philippus en Nathanal”) verscheen in druk en is ook in het Nederlands vertaald, het laatst (in 1967) door ds. H. C. Touw.

Twee brieven
Uit het nu verschenen boekje vernemen wij dat de reis naar Basel met levensgevaar werd volbracht. Uit het advies aan de Zwitserse predikant Tschanter komen we aan de weet dat Kohlbrugge na een grondige voorbereiding doorgaans „voor de vuist” preekte.

De bundel sluit af met twee brieven van Caroline Mathilde prinses van Sleeswijk-Holstein. Deze jonge vorstelijke dame was door de prediking van Kohlbrugge erg aangesproken.

Een kritische noot: had het geen aanbeveling verdiend typografisch onderscheid aan te brengen tussen de inleidingen en de tekst van de brieven? Met deze tweede bundel brieven is de Nieuwe serie van de Kohlbrugge-reeks voltooid. Wie zich hierdoor geestelijk laat verrijken, zal wensen dat een derde reeks volgt. Het Kohlbrugge-archief in de Universiteitsbibliotheek van Utrecht bergt nog vele schatten.