Gemeenten in Klein-Azië hebben ons veel te zeggen

Ontkerstening in de grote stad

Ruim anderhalf jaar geleden hield het Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap, dat zijn basis heeft in gereformeerd vrijgemaakte kring, een studiedag over kerk-zijn in de grote stad. Aangevuld met een inleiding en uitleiding zijn de teksten van de lezingen thans gepubliceerd. Inmiddels werd eind september een nieuwe studiedag over dit thema gehouden.

Er is hier inderdaad sprake van een actuele en relevante problematiek. De grote steden vormen een probleemgebied in onze maatschappij. Werkloosheid, prostitutie, criminaliteit en drugsverslaving concentreren zich daar. De grote steden hebben een belangrijk aandeel in de minderhedenproblematiek, maar ook het hoogste percentage 19e-eeuwse woningen.

De ontkerstening is in de grote stad nog veel sterker dan elders. Dat laatste komt niet alleen door kerkverlating, al is het daar altijd wel moeilijker geweest om mensen bij de kerk te houden. Het heeft ook te maken met het wegtrekken van meelevende kerkleden. Vooral gezinnen met kinderen zoeken tegenwoordig een aantrekkelijker woonomgeving.

Die vinden ze meestal niet op de hei, maar in een suburbane omgeving, waar gepoogd wordt de voordelen van stad en platteland te combineren. Eigenlijk is heel ons land een stedelijke samenleving geworden, met uitlopers naar de ene (oude stadscentra) en de andere kant (kleine dorpjes en gehuchten).

Levenswijsheid
Terecht wijst dr. J. B. G. Jonkers (synodaal gereformeerd) erop dat de stad al lang geen zinvolle sociologische analyse-eenheid meer is. Hij ziet de taak van de kerk vooral als het bevorderen van levenswijsheid, het bieden van hulp in nood en het bieden van geloofsoriëntatie. Bij dat laatste moeten we dan denken aan een respectvol gesprek van hart tot hart. Dat is allemaal wel mager.

De hervormde ds. W. Dekker stelt de vraag of het wel terecht is dat christenen de grote stad verlaten hebben om elders een geriefelijker bestaan te vinden. Het argument dat men dat deed ter wille van zijn kinderen, legt bij hem niet zoveel gewicht in de schaal.

Toch kan men zich goed voorstellen dat wie zijn kinderen overeenkomstig de doopbelofte wil opvoeden, de grote stad en dan met name de oude stadswijken geen aanvaardbaar leefmilieu vindt. Jongeren zijn nu eenmaal, nog meer dan volwassenen, ontvankelijk voor verkeerde invloeden vanuit hun omgeving.

Ds. Dekker pleit voor nieuwe vormen van gemeente-zijn in de grote stad. Behalve in liturgische zaken zou men ook de ruimte moeten krijgen om op ethisch gebied te ontdekken wat meer of minder belangrijk is.

Aantrekkelijk
Zowel de christelijke gereformeerde ds. H. R. Weij (inmiddels overgegaan naar de Nazareners) als de gereformeerd vrijgemaakte ds. K. van den Geest beklemtoont in zijn bijdrage dat de gemeente in de grote stad aantrekkelijk moet zijn. Aantrekkelijk voor eigen jongeren en vooral voor de buitenwereld. Daar is natuurlijk niets op tegen. Maar is dat nu het centrale uitgangspunt? Behoort dat voortaan bij de kenmerken van de ware kerk? Evenzo roept de stelling van ds. Weij „we zijn er slechts ter wille van de wereld”, allerlei vragen op. Dat is een bekende uitdrukking, maar zeker niet gereformeerd.

Zou het voor de huidige gemeenten in de grote stad niet belangrijker zijn om vooral te letten op wat we in het laatste bijbelboek lezen over de stadsgemeenten in Klein-Azië? Over de gemeente van Filadelfia wordt gezegd: „Gij hebt Mijn Woord bewaard en hebt Mijn Naam niet verloochend.” Aantrekkelijk gevonden worden door de wereld en door randkerkelijke jongeren komt dan toch op het tweede plan.