Naar een nieuw
doopformulier?

Eenmaal gedoopt te zijn, is dat genoeg? Voor velen in onze tijd niet, zij vragen om een herdoop. Serieuze jongelui, maar weggegroeid van het gewone kerkelijke leven. Men treft ze ook aan in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), getuige het boek van een van hun predikanten, Peter H. van der Laan te Leiden. Hij schreef erover in het boek ”Eenmaal gedoopt”.

Er staat geen vraagteken achter de titel. Van der Laan vindt een eenmalige kinderdoop genoeg en tracht hem met tal van argumenten aannemelijk te maken. Overigens, met heel veel begrip voor wat de jongeren die méér willen, beweegt. Hij heeft oor voor hun beklag dat er in de kerk gebrek is aan spiritualiteit. Met de dogmatiek is het wel in orde, actie is er genoeg, maar de spiritualiteit... Wij leven, zegt Van der Laan, vijftig jaar na de Vrijmaking; wat toen gepreekt werd, slaat nu, zeker bij de jongeren, maar gebrekkig aan. Wat moet er veranderen?

De kinderdoop moet blijven, maar er is meer. Niet de herdoop, maar andere nieuwe vormen waarin de persoonlijke toewijding van de gelovigen tot uitdrukking kan worden gebracht. De Heilige Geest heeft meer in huis dan de traditie wil; verdieping en correctie. Hij gebruikt oude gebaren voor telkens nieuwe ervaringen. Zo komt Van der Laan aan het eind van zijn boek uit bij twee dingen, een nieuw eigentijds doopformulier en zoiets als het plechtig afleggen van een gelofte.

Taal
Wat moeten we ervan zeggen? Het pleidooi voor het behoud van de kinderdoop is sympathiek. Met Van der Laans nieuwe formulier ben ik niet gelukkig. Hij wil, geïnspireerd door Bonhoeffer, zich uitdrukken in een geseculariseerd taalgebruik. Daarin passen, om een paar voorbeelden te geven, uitdrukkingen als „een schuldig geweten ontwikkelen” en „Hallo Fred en Els, we zijn zo blij! Alie is gisteren bevallen! Het is een dochter en helemaal gezond” (blz. 166). Dit taalgebruik wil er bij mij niet in. We mogen ervan verschoond blijven. Het is platvloers. Men zal er meer mee verliezen dan winnen.

Het plechtig afleggen van een gelofte in de eredienst of binnen een bepaalde groep kan ik evenmin waarderen. Zo holt men wat in ons oude doopformulier zo bijbels en voortreffelijk gezegd wordt over de ”twee delen” die in het genadeverbond begrepen zijn, alleen maar uit. De doop wordt dan toch weer iets wat onvolledig is en wat méér vraagt. Er zit in onze doop meer dan genoeg voor een heel mensenleven.