Ds. Van den Brink bundelt lezingen over Johannesbrieven

Een antwoord op New Age

De actualiteit van de Heilige Schrift is weliswaar niet een van haar eigenschappen, zoals haar duidelijkheid en genoegzaamheid (kwaliteiten die de reformatoren aan Gods Woord hebben toegekend), maar staat intussen wel vast. Daarmee zijn wij echter nog niet klaar met het handhaven van de actualiteit van de Schrift tegenover allen die de Schrift in de boekenkast van tijdgebonden literatuur willen plaatsen. Die actualiteit moet worden aangetoond.

De kerk is geroepen om in het heden de Schrift voluit tot spreken te brengen, om duidelijk te maken dat de Bijbel een boodschap heeft voor de mens van elke tijd. Naar die actualiteit moet soms gedolven worden, maar het gebeurt ook dat ze eruit springt. Dat geldt bijvoorbeeld de brieven van Johannes. Ze zijn geschreven aan christelijke gemeenten waarover de storm van de gnostiek ging. Want de gnostiek wás een storm die de eeuwige zekerheden van de godsopenbaring probeerde te ontwortelen en christenen van die zekerheden probeerde los te slaan.

Dat laatste is voor een heel groot deel gelukt. Want de gnostiek had (heeft) de mens mee. De belijdenis van onze val in Adam, bijvoorbeeld, staat haaks op het menselijke gevoelen. De gnostiek draaide echter om: niet de mens, maar de godheid is gevallen. Dan is zonde geen zonde meer. Voeg daarbij het Griekse dualisme dat beweert dat de ziel van de mens van een goede god afkomstig is, maar dat zijn lichaam behoort tot de materie die zijn oorsprong heeft te danken aan een kwade god, en je hebt een vrijbrief om te zondigen. Als de godheid is gevallen, is zonde een betreurenswaardig misverstand dat óns niet aangerekend kan worden. En als zonde alleen in de materie zit en de ziel onaangetast laat, kun je doen wat je wilt.

New Age
Over de gnostiek valt meer te zeggen, maar dat valt buiten het bestek van deze recensie. Dat we er toch iets van weergeven, is omdat deze oude gedachten vandaag terugkomen in de wereld van de New Age. Zonde is onervaren gedrag, een kwestie van onwetendheid. Zonde is geen ethisch, maar een kosmologisch begrip: een onjuiste vermenging van materie en psyche. De kerk heeft de grote fout begaan dat ze de mensen opzadelt met schuldcomplexen. Treffend is dat iemand die dit de kerk lange tijd verweten heeft, nu zelf in de Nederlandse New-Age-beweging een vooraanstaande plaats inneemt: Aleid Schilder.

Wie zich verdiept in de filosofie van New Age (een beweging die overigens moeilijk is te herleiden tot een sekte of groep, maar als een hedendaags levensgevoel op veel terrein invloed uitoefent), vindt in de drie Johannesbrieven een uitmuntend tegengif. Daarin wordt deze geest ontmaskerd als behorend tot de antichrist.

Drie brieven
Tegen deze achtergrond heeft ds. G. van den Brink, Nederlands gereformeerd predikant te Veenendaal, de drie brieven in het EO-programma ”De Bijbel open” besproken. Vervolgens zijn ze als bijbelstudies in boekvorm verschenen. Elke besproken perikoop wordt afgesloten met een aantal gespreksvragen. De noten bieden verwijzingen naar verdere studie voor wie meer wil weten.

Ds. Van den Brink biedt in de bijbelstudies een eigen vertaling, vergelijkt die meermalen met andere vertalingen, waarbij de Willibrordvertaling nogal eens wordt geraadpleegd. In het licht van de recente discussie bij het uitkomen van een deel van de nieuwste bijbelvertaling dat vertalen ook kiezen is, is het jammer dat de auteur niet vaker de Statenvertaling raadpleegt (die altijd dicht bij de brontekst wil blijven) en waar die vertaling moeilijkheden oplevert (in de eerste Johannesbrief is dat een enkele keer het geval) er andere vertalingen heeft bijgehaald.

Blijft staan dat het boek over drie redelijk onbekende bijbelboeken een boeiende verhandeling biedt die zich soms als een roman laat lezen en die zeker beantwoordt aan de bedoeling van de radiolezingen en deze uitgave om de Bijbel dichter bij de mens van vandaag te brengen door de (blijvende) actualiteit van de Schrift aan te tonen in een zaak waarvan veel christenen weinig weten, maar die ongemerkt zijn invloed laat gelden op veel gebieden: New Age.