Recensie door ds. L. W. van der Meij - 25 november 1998

Opbouwend leiderschap biedt bouwstenen voor wederopbouw

De band tussen Nehemia en Packer

Toen de schrijver van het boek “Opbouwend leiderschap”, J. I. Packer, op negentienjarige leeftijd worstelde met de vraag of God hem misschien voorbestemd had Hem als predikant te dienen, gaf de ontdekking van de roeping van Nehemia de doorslag. Eenzelfde soort ervaring had hij later nog eens bij zijn aanstelling aan een studiecentrum, dat zich ten doel gesteld had zich tegen de liberale Angelsaksische theologie te verweren. Het relaas van Nehemia gaf ook toen de nodige aanwijzingen voor het ontwikkelen van initiatieven en het omgaan met stevige oppositie.

Packer heeft iets met Nehemia. De schrijver noemt hem „een persoonlijke vriend”. Zijn boek wil een eerbetoon zijn aan een groot kerkbouwer, wiens betekenis niet voor die van Mozes, Paulus, Luther en Calvijn onderdoet.

Packer schreef zijn boek tegen de mistige achtergrond van de kerken van West-Europa en Noord-Amerika. Die kerken zijn, als eenmaal Jeruzalem in de dagen van Nehemia, een opengebroken stad geworden. De muren moeten herbouwd worden, voordat het te laat is. Zowel dode orthodoxe als pluralistische oecumene hebben sinds de Verlichting de muren van Sion gesloopt.

Management
Het gaat in dit boek om een bijbelse handreiking aan pastores en christenen in het algemeen, die dagelijks met de rauwe werkelijkheid van een bouwvallige kerk te doen hebben. De schrijver vindt bijbels 'management' noodzakelijk. Echt op z'n Amerikaans. Twee eeuwen lang hebben intellectualisme en theologische vrijzinnigheid de kerken van het Westen beheerst. Moderne theologen zijn intellectualisten en opportunisten die zich aanpassen bij de waan van de dag. Vooral oecumenische leiders, die ervan uitgaan dat de wereldreligies best met elkaar verenigd kunnen worden, zijn voor Packer de grote boosdoeners. Ze zijn bezweken voor de verleiding van de wereldgelijkvormigheid. Packer ziet achter de schermen de duivel zelf aan het werk. Hij draagt wereldse ideologie de kerk in.

De schrijver vergelijkt de kerk in de wereld met een schip in het water. Dat schip hoort in het water thuis. Maar als het water het schip binnendringt, is dat een ramp. Steeds meer onchristelijk levenswater sijpelt naar binnen en dient krachtig weggepompt te worden.

Architect
Nehemia's ijver voor de glorie van God, zijn gehoorzaamheid aan de goddelijke roeping de muren van Jeruzalem te herbouwen, moet de christen van vandaag als een voorbeeld voor ogen staan. Het boek wil een eerbetoon zijn aan een groot architect. Toch zou het voor Nehemia te veel eer zijn hem zonder meer af te schilderen als een pastoraal en politiek genie. Het boek Nehemia is vooral een getuigenis van Gods bemoeienis met Jeruzalem, de oudtestamentische voorloper van de christelijke kerk.

Het is Christus Zelf die Zijn ecclesia, de gemeente, bouwt in deze wereld (Matthéüs 16:15-18). Maar Hij gebruikt daarvoor mensen als Nehemia, wiens kracht gelegen was in zijn ijver voor de glorie van God, zijn pastorale betrokkenheid, praktische wijsheid, maar vooral zijn afhankelijkheid. Nehemia is een man van het gebed. Een aannemer die niet alleen met zijn handen, maar vooral ook met het hart heeft gewerkt. Een hart dat zich verbonden wist met de Heere, de God van Israël, die Zijn verbond ooit oprichtte en voor altijd in stand houdt. In Zijn dienst werd Nehemia geroepen en in Zijn kracht heeft hij in slechts 52 dagen Jeruzalem herbouwd.

Titel
In dat licht bezien was het misschien beter geweest de oorspronkelijke titel van het boek (”A passion for faithfullness”; een hartstocht voor trouw), wat letterlijker te vertalen. Aan Nehemia's werk, zijn “Opbouwend leiderschap” (een mooie dubbelzinnige titel), gaat immers een goddelijke roeping vooraf. Daaraan was Nehemia trouw.

Van Nehemia is veel te leren. De muren van de kerk zijn hard aan wederopbouw toe. Het boek van Packer levert daarvoor bruikbare bouwstenen. Wie wil weten wat christelijk leiderschap en solidariteit, planning, motivatie en organisatie betekenen, kan van dit boek veel opsteken. Al moet ook gezegd worden dat het veelvuldig gebruik van woorden als 'management' wel erg kort Amerikaans overkomen. Maar dat Amerikaanse heeft ook weer z'n aardige kanten: op pagina 140 en verder houdt Packer een pleidooi voor de zondag, de dag waarop God vooral in de eredienst Zich bekendmaakt aan Zijn volk. Volgens de Puriteinen is de zondag 'de marktdag van de ziel'. De heidense cultuur stelt de zondag steeds meer gelijk met de andere dagen van de week. Zo keren steeds meer mensen terug naar het heidendom van de wereld. En dan komt Packer met de slogan: “Make Sunday Special”.

Ten slotte nog een kritische opmerking: de auteur gaat nauwelijks in op de oorzaak van de bouwval van Sions muren, het rechtvaardige vonnis over de zonden van het volk. Nehemia zelf heeft dat oordeel wel ingeleefd (Nehemia 1:6). Het boek zou daardoor aan diepte en dus ook inhoud gewonnen hebben.