|
Recensie door dr. M. J. Paul - 3 mei 2000
Het Oude Testament
uit Alexandrië
Voor velen is de Septuagint een onbekende vertaling. Toch is het een van de belangrijkste vertalingen van het Oude Testament die ooit gemaakt zijn. Volgens de overlevering heeft een team van 70 vertalers (daar komt de naam vandaan), rond 250 voor Christus in het Egyptische Alexandrië de Hebreeuwse tekst in het Grieks vertaald. Daarmee werd de Joodse Bijbel toegankelijk in de wereldtaal van die tijd. Dr. Chr. Fahner benadrukt in ”Het Oude Testament van de jonge Kerk” het grote belang van deze vertaling.
In het Nieuwe Testament blijkt dat de apostelen de Septuagint volop hebben gebruikt. In feite is de Septuagint de meest gebruikte vertaling geweest in de eerste vier eeuwen van de christelijke kerk.
Onlangs heeft dr. Chr. Fahner een boekje geschreven over deze vertaling en hij benadrukt het grote belang ervan. Onze hedendaagse vertalingen zijn over het algemeen gebaseerd op de overgeleverde Hebreeuwse tekst, die meestal slechts bekend is uit latere handschriften. Juist omdat de apostelen veelal de Septuagint gebruikten, worden verschillen duidelijker.
Zo staat er in de Hebreeuwse tekst van Genesis 47:31, dat Jakob leunde op het hoofd(einde) van zijn bed. In Hebreeën 11:21 staat ”staf” in plaats van ”bed”. De Septuagint heeft de Hebreeuwse medeklinkertekst blijkbaar iets anders opgevat dan de Joodse Masoreten. De kanttekening van de Statenvertaling wijst hier ook op.
Hier en daar staan andere getallen, wijkt de chronologie wel eens af (bijv. in 1 Koningen 6:1 staat in de Septuagint 440 in plaats van 480 jaar) en worden andere namen in een geslachtsregister gebruikt. De verschillen zijn niet groot, zodat over het algemeen gezegd kan worden dat Gods Woord zeer betrouwbaar overgeleverd is. Maar hier en daar zijn kleine verschillen die voor bijbelstudie van belang zijn.
Merkwaardig genoeg blijken enkele handschriften die bij de Dode Zee gevonden zijn en die ongeveer uit de eerste eeuw voor Christus stammen, sterke overeenkomsten te hebben met de Septuagint. Dat bewijst dat de vertalers van de Septuagint op veel plaatsen een toen bestaande Hebreeuwse tekstversie volgden die afweek van de tekst die de Masoreten eeuwen later gebruikten.
Analyse
Gelijktijdig met het algemene boekje over de Septuagint verscheen bij De Banier een weergave van de Griekse tekst van het boek Genesis. Het Dialektos Instituut te Ede heeft volgens de methode die eerder bij het Nieuwe Testament gebruikt is, de Griekse tekst van het eerste bijbelboek gedecodeerd, geanalyseerd en van Nederlandse equivalenten voorzien. Hiermee is een knap stuk werk geleverd, waardoor lezers die de Griekse taal niet of niet zo heel goed machtig zijn, toch toegang hebben tot deze oude vertaling.
In zijn algemeenheid heb ik veel waardering voor deze uitgave, maar toch rijst de vraag of deze methode niet teveel werkt met losse woorden. In Genesis 1:3 wordt het Griekse woord ”legoo” weergegeven met ”zeggen, noemen, vertellen, spreken, verklaren, beweren, bevelen, eisen, opdragen, bedoelen, menen”. In onze vertalingen staat meestal: „En God zei(de): Daar zij licht!” Vanuit het zinsverband vallen direct een paar van de genoemde betekenissen af.
Dat blijkt ook in Genesis 14:20, waar gesproken wordt over de vijanden die God in de hand van Abram heeft geleverd. Dit laatste werkwoord krijgt het volgende rijtje betekenissen: ”overgeven, doorgeven, geven, leveren, prijsgeven, toestaan, verraden, (aan)bevelen, zich voordoen”. Ook hier is uit het zinsverband direct duidelijk dat bijvoorbeeld ”verraden” niet past. Waarom dan toch zoveel betekenissen aangereikt? Technisch gesproken: In deze benadering van losse woorden komt de semantiek niet voldoende tot zijn recht. Hopelijk willen de auteurs in volgende delen daaraan meer aandacht besteden.
Joodse kringen
Het is opvallend dat de Septuagint, door Joden gemaakt, in Joodse kring steeds minder geaccepteerd werd, wellicht juist omdat de christenen deze vertaling volop gebruikten. De auteurs van deze twee boeken over de Septuagint spreken de wens uit dat door bestudering van deze vertaling de samenhang tussen Oude en Nieuwe Testament beter beseft zal worden, en dat Joden en christenen dichter bij elkaar zullen komen. Graag sluit ik me bij deze wens aan.
|
