Uitleg Spreuken is praktisch, maar maakt dwaas niet wijzer

Bill Hybels trekt aan en stoot af

„Spreuken is een fascinerend en indrukwekkend boek. Zoals de inleiding aangeeft, waar elders vinden we teksten die dichterlijk zijn, maar tegelijkertijd praktisch, humoristisch maar ook bruikbaar, direct maar toch diepzinnig? Waar elders vinden we Gods wijsheid samengebald in een paar kernachtige zinnen die niet alleen vlot in het gehoor liggen maar ook onze geest verruimen en onze ziel voeden?” Aan het woord is Bill Hybels, voorganger van de Willow Creek Community Church.

Hybels heeft gedurende een aantal weken voor deze gemeente diverse gedeelten uit het boek Spreuken uitgelegd. Dat had een bijzondere aanleiding, zoals hij in de inleiding vermeldt. Maar dat dit boekje er gekomen is, heeft te maken met het feit dat door deze preken „duizenden mensen verliefd raakten op de nuchtere poëzie van dit rijke en gevarieerde deel van Gods Woord.”

Vloedgolf
”Het werkt! Bijbelse wijsheid voor dummies” is dus een boek dat Spreuken dichterbij wil brengen. Ik denk dat we allemaal wel de momenten kennen tijdens het lezen van dit bijbelboek waarop we ons afvragen: Wat wil hier nu toch mee gezegd zijn? Tenminste, als we niet lezen om gelezen te hebben!

Als zodanig doet het boekje van Hybels sympathiek aan. Ik moet eerlijk bekennen dat ik het moeilijk vond om het onbevangen te lezen. Immers, de naam Willow Creek en die van haar voorganger is verbonden aan een hele Amerikaans-evangelische (of moet ik zeggen: evangelisch-Amerikaanse?) vloedgolf die over ons land wordt uitgestort en die te maken heeft met een bepaalde kijk op wat gemeenteopbouw is. Toch vond ik het lezen van dit boekje waardevol. Ik begrijp nu des te beter waarom men Willow Creek zo aantrekkelijk vindt.

”Het werkt!” is een boekje met een zekere aantrekkingskracht, maar tegelijkertijd stoot het af vanwege bepaalde uitdrukkingen en opvattingen. De schrijver heeft de gave om heel wat teksten te concretiseren aan de hand van vele –naar mijn mening té veel– voorbeelden. Er wordt eerlijk geschreven, recht op de man af: „Ik ben zo verdorven. Ik ben nu al bijna dertig jaar christen, maar er moet nog zoveel aan mijn hart veranderen. Ik sta verbaasd over mezelf!” Er spreekt een grote kennis uit van het menselijk hart.

Het is zonder meer treffend wat Hybels schrijft over bepaalde psychologische processen als het gaat over de „luiaard” uit Spreuken, over het omgaan met boosheid, over het kiezen van vrienden, over het gezinsleven en over het ontwikkelen van discipline. Ook wijst hij erop dat Spreuken 1 meteen vertelt in welke klas van de 'school der wijsheid' we moeten beginnen: de vreze des Heeren als het begin(sel) der wijsheid.

Geen scheidslijn
Maar dat brengt me ook bij het 'afstotende' van dit boekje. Er blijft iets vaag, iets onbestemds in deze uitgewerkte preken. Nadenkend over wat dit nu toch kon zijn en hoe dat verwoord moet worden, kwam ik tot de volgende conclusie.

Nergens blijkt in dit boekje de grote scheidslijn die er loopt tussen wat wij dan plegen te zeggen in de termen van algemene genade en bijzondere genade. Anders geformuleerd: Nergens wordt het onderscheid gemaakt tussen natuurlijke geaardheid en vruchten van de Geest. Dat blijkt ook te maken te hebben met het feit dat niet wordt gerekend met het feit dat het beeld van God een gevallen beeld is.

Als Hybels schrijft over het feit dat we naar het beeld van God geschapen zijn, stelt hij: „Dat betekent dat Hij, en dus ook wij, een enorme capaciteit heeft om goed te doen – een hoog goedheidspotentieel als het ware. Telkens wanneer we dat goedheidspotentieel aanboren, moet God glimlachen en zegt Hij: Ha, dat is nu precies wat Ik hoopte dat je zou doen.”

Waar lees ik verder in Gods Woord dat God „helemaal weg is van ons allemaal, stuk voor stuk”? En waar lees ik: „Iedereen kan diezelfde beslissing nemen om op God te vertrouwen, om Gods leiderschap een kans te geven”?

Zelfscholing
Het is een boek „voor dummies”. In Amerika blijkt een hele reeks boeken uitgegeven te worden voor deze „dummies”. Het zijn boeken voor zelfscholing. Een „dummy” is een sufferd. Is het de „dwaas” uit het Spreukenboek? De mens buiten de vreze des Heeren levend? Dan vrees ik dat dit boek zo'n dummy niet echt wijzer zal maken. Zó werkt het niet! Zó werkt de Heilige Geest toch niet? Wijzer worden we alleen in verbondenheid aan de Wijsheid Gods, de gekruisigde Zaligmaker! En dan zal het kruis inderdaad sporen trekken in het leven van iedere dag, zoals dit in het Spreukenboek verwoord is.

Overigens zal inmiddels wel duidelijk zijn dat kennisname van een boek als dit zeker nuttig kan zijn. Je maakt kennis met het gedachtegoed van Willow Creek en leest leerzame, ontdekkende voorbeelden.