Wolf Erlbruch illustreert het liefst zijn eigen teksten

„Ik doe niet
alsof ik kind ben”

Dat Wolf Erlbruch nu voor kinderen tekent, is omdat er ergens in een lade van de uitgever een tekst lag waarvoor geen illustrator te vinden was. „Hij kende mijn werk vanuit de reclamewereld en vroeg of ik ”Der Adler der nicht fliegen wollte” wilde illustreren. Een tekst van de in 1927 overleden Afrikaanse auteur James Aggrey, die met het verhaal de Afrikanen hun zelfbewustzijn wilde teruggeven. Of het boek aansloeg? Nee. Maar ik was intussen vader en ik merkte dat ik het wel leuk vond om voor kinderen te werken.”

Wolf Erlbruch volgde een opleiding voor graficus aan de kunsthogeschool in het Duitse Essen. Hij werkte aanvankelijk in de reclame, tot hem gevraagd werd een kinderboek te illustreren. Sindsdien heeft hij de smaak van het prentenboek te pakken. Voor ”Mevrouw Meijer, de merel” (1997) kreeg hij zowel een Zilveren Griffel als een Zilveren Penseel. Dit jaar won hij de Zilveren Griffel voor ”Leonard” (1998), een verhaal over een jongetje dat bang is voor honden en door zelf te doen alsof hij hond is, zijn angst overwint. Het is gegrepen uit het leven van zijn eigen zoon, wiens tekeningen hij gebruikte op de schutbladen van het kaft. Overigens won Erlbruch ook prijzen voor zijn werk in Engeland, België en –hoe kan het anders– in Duitsland.

Gered
Voor de Kinderboekenweek maakte Wolf Erlbruch het prentenboekje ”'s Nachts”, over een jongetje dat midden in de nacht met zijn vader door de stad loopt. Terwijl er van alles gebeurt dat niet waar kan zijn, legt zijn vader uit dat er 's nachts niks te beleven valt. Humor, ernst, liefde en optimisme zijn trefwoorden die het werk van Erlbruch kenmerken. „Als je jong bent, wil je kunstenaar worden. Toch merkte ik tijdens de opleiding al dat ik graag in samenhang met teksten werkte. Ik kwam uiteindelijk in de reclamewereld terecht, want van kunst alleen kun je zelden leven.” Erlbruchs Nederlands is vrijwel accentloos dankzij zijn eerste vrouw, met wie hij tot 1978 in het Groningse Zeerijp woonde. In zijn huidige woonplaats Wuppertal werkt hij sinds tien jaar aan het kinderboek.

„Illustratie en kunst zijn voor mij hetzelfde. Ze komen uit dezelfde bron. De kunstwereld is een snelle, harde markt. In de boekenwereld heeft een goede uitgever belangstelling voor de persoon achter het werk. Zo niet, dan moet je ontzettend uitkijken dat je niet bezig bent met een product dat goed loopt, want dan draait het alleen om geld. In 1997 heb ik vijf boeken gemaakt. Dat is dus te veel van het goede. Ik wil nu even pauze. Ruimte om weer eens vrij werk te kunnen maken. Melk in de koffie?”

Enorme handen
„Het gekke is dat het boek waarmee ik, samen met Werner Holzwarth, bekend werd, ”Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft”, vooral negatieve publiciteit kreeg. Het was taboedoorbrekend, vond men. Poep in een boek! In Amerika werd het vooral door studenten gekocht die het elkaar cadeau gaven. Uiteindelijk is het boek gered door kinderen, die het prachtig vonden.”

Verplaatst u zich in de denkwereld van het kind?”
„Nee. Ik ben volwassen, ik kan niet doen alsof ik kind ben. Ik probeer wel te putten uit mijn eigen herinneringen, die natuurlijk onbetrouwbaar zijn, zo gaat dat met herinneringen. Ik ga in eerste instantie uit van mijn plezier in het werk en in tweede instantie van het gegeven dat kinderen nooit hun eigen boeken kopen. Ik spreek dus ook de ouders aan. Als kinderen een bepaalde samenhang niet begrijpen, dan snappen ze het misschien over een jaar.” Grinnikt: „Ja, ik anticipeer op veelvuldig lezen. Kinderen zijn ongelooflijk drastisch, authentiek en realistisch. Als handen om wat voor reden ook belangrijk zijn, tekenen ze rustig iemand met enorme handen die drie keer zo groot zijn als normaal. Wat dat betreft leer ik veel van kinderen. De meeste kinderboekenmakers maken dat prachtige rigoureuze vaak kapot met brave teksten en fantasieloze tekeningen.”

Erlbruchs humor speelt zich vaak buiten de tekst af. In ”'s Nachts”, een fictief verhaal vol dingen die niet gebeuren, heeft het jongetje aan het eind een balletje in zijn hand. Gekregen van Alice in Wonderland. „Als ik teksten van anderen illustreer, probeer ik min of meer daarnaast mijn eigen verhaal te vertellen. Tekeningen leunen tegen de tekst aan, het gaat om wat zich afspeelt tussen tekst en tekeningen, ook al neemt het visuele deel in een prentenboek ogenschijnlijk de grootste plaats in. Maar ik zorg dat ik er los van kom. Uiteindelijk merk ik wel dat ik het liefst mijn eigen teksten illustreer.”

U doet ook geen concessies aan de lezer met korte zinnen en eenvoudig taalgebruik. Erlbruch tikt bedachtzaam een sigaret uit het pakje. Lacht: „Ik vind het belangrijk om behalve optimisme, warmte en vooral liefde mee te geven. Ik belijd geen religie, maar neem heel graag de goede dingen daaruit over. Waarden en normen, of zoals in ”Mevrouw Meijer, de merel”, eerbied voor de schepping.” Hij tikt de as weg. „Als het maar niet met een opgeheven vinger is.”