Frans van Houwelingen snijdt met homofilie gevoelig thema aan

Kiezen tussen Pauline en Peter

Frans van Houwelingen behoeft als auteur waarschijnlijk geen introductie meer. Voor jongere kinderen schreef hij onder andere ”Kusje voor het slapen gaan” en de vorig jaar verschenen verhalenbundel ”Met een knipoog van Ted”. Veel leerlingen van de hogere groepen van de basisschool lezen boeken als ”Meier” en ”Komt in de bus” in één adem uit. Zijn eerste jeugdroman, ”Patatje oorlog”, werd twee jaar geleden bekroond. In ”De witte kiezel”, zijn nieuwste boek, koos Van Houwelingen voor een gevoelig thema.

Rombout Postema is een zestienjarige havo-4-leerling. Hij presenteert voor de lokale radio een discussieprogramma waarin elke week een nieuwe, prikkelende stelling centraal staat. Van zijn familie en vrienden krijgt hij enthousiaste reacties op dit programma. Pauline Akkerman, klasgenote en ook actief bij de lokale omroep, steekt haar bewondering niet onder stoelen of banken. Volgens Nico, zijn beste vriend, is Pauline verliefd op hem: „Je hoeft alleen maar toe te happen en hebben die kip! A piece of cake, man!”

Als Pauline en Rombout in de studiobar iets drinken, geeft Pauline eerlijk toe: „Ja, ik ben verliefd op je.” Rombout kan met zijn tegenstrijdige gevoelens moeilijk overweg. Wel zegt hij haar „hartstikke leuk” te vinden, maar nog niet toe te zijn aan verkering.

Leviticus
Van Peter, een ploeggenoot van de voetbal, krijgt hij naar aanleiding van zijn radio-uitzending een brief. Volgens Nico is Peter een homofiel. Het gelijk van Nico blijkt uit de brief. Peter heeft een stelling voor het discussieprogramma bedacht: „Een homofiel heeft ook liefde nodig.” Ingevouwen in deze brief zit nog een klein briefje: „Lieve Rombout, we passen bij elkaar.”

Vanaf dat moment wordt Rombout steeds meer heen en weer geslingerd. Hij krijgt verkering met Pauline, maar gaat steeds meer om Peter geven. Mag dat? Hij leest in het bijbelboek Leviticus dat gemeenschap tussen mannen voor God een gruwel is. Toch kan hij, als ze er samen over praten, de liefde van Peter voor hem niet meer weerstaan: „Hun ogen ontmoeten elkaar. Hun lippen.”

Rombout durft er verder met niemand over te praten. Zelfs tegen Pauline niet. Toch is zij de eerste die erachter komt. Tijdens een schoolkamp schrijft Rombout een brief aan Peter, waarin hij vertelt steeds aan hem te denken en zijn armen om zich heen te voelen. Als Rombout begrijpt dat Pauline deze brief heeft gelezen, vlucht hij weg. Onderweg wil hij een witte kiezel pakken, die hem herinnert aan de woorden uit Openbaring 2 die in zijn radioprogramma (met als thema homoseksualiteit) zijn gelezen: „Ik zal hem een witte steen geven en op die steen een nieuwe naam schrijven.”

Wanneer hij zich bukt om de kiezel te pakken, valt hij en komt hij met zijn hoofd op een rots neer. Hij wordt opgenomen in het ziekenhuis en krijgt daar bezoek van Nico en Pauline. Dan blijkt dat zijn vrienden, net als zijn ouders, hem niet laten vallen. In zijn broekzak vindt hij de witte steen. Met een viltstift schrijft hij erop: homo = mens.

Moed
Is homoseksualiteit een onderwerp voor een christelijke jeugdroman? Ik wil waardering uitspreken voor de moed van Frans van Houwelingen om zo'n thema te kiezen. Uit het hele verhaal blijkt dat hij zich grondig in het onderwerp heeft verdiept. Felle veroordelingen van homofilie, het gemakkelijk uitschelden voor homofiel en de strijd die met name christenen hebben („Rombout zou willen dat ook de Heere Jezus zijn geheim niet kende”), al deze facetten hebben een plaats in het boek gekregen. De sfeer op school en in de studio zal ook voor veel christelijke jongeren herkenbaar zijn: muziek van Michael W. Smith en Rebecca St. James, taalgebruik als ”shaken” en ”cool” en het bezoek aan een christelijke jeugdsoos.

Behalve waardering voor de durf van de auteur om dit thema te behandelen en zijn inlevingsvermogen, heb ik ook een aantal kritische kanttekeningen. De verbinding die wordt gelegd tussen de titel en Openbaring 2 vind ik moeilijk. De ”overwinning” waarvan in dit bijbelgedeelte sprake is, is een andere overwinning dan Rombout behaalt (de acceptatie dat hij homofiel is).

Ook over het feit dat Rombout zichzelf accepteert zal verschillend worden gedacht. Het lijkt me goed om hierover in deze recensie terughoudend te zijn, omdat Van Houwelingen in zijn boek ook niet vertelt hoe Rombout zijn geaardheid invult.

Doelgroep
In het boek komen regelmatig flashbacks voor. In een van de terugblikken wordt beschreven hoe Rombout als kind een man moet bevredigen. Een aantal bladzijden verder kun je lezen hoe de hoofdpersoon als elfjarige jongen onder de douche zichzelf bevredigt. Natuurlijk komen deze zaken voor. Ik heb alleen moeite met de confronterende, expliciete manier waarop dit is beschreven. Ook vind ik het onbegrijpelijk dat op de kaft niets is te lezen over het thema. Je koopt in dit geval nietsvermoedend een boek over homofilie en of iedereen dat op prijs stelt, waag ik te betwijfelen.

Verder is het aan te bevelen om op diezelfde achterkant (of voorkant) duidelijker te zijn over de doelgroep. Jeugd (een jeugdroman) is zeker in deze tijd een breed begrip. Persoonlijk vind ik dat kinderen tot veertien jaar dit boek niet onbegeleid kunnen lezen. Zeker niet als we letten op de eerdergenoemde flashbacks. Dan zou het boek wel eens meer vragen kunnen oproepen dan beantwoorden. En dat kan toch niet de bedoeling zijn.