Titel: Bruno, Bella en de anderen
Auteur: Jacoba Krul-de Ruiter
Uitgeverij: SWP
Amsterdam, 2000
ISBN 90 6665 354 X
Pagina's: 154
Prijs: ƒ 44,50

Kiezen tussen goed en fout

Een tweetal opvallende verhalenbundels is onlangs verschenen. Opvallend, omdat ze beide door middel van de vertellingen ”waarden en normen” ter sprake brengen en hopen de lezers aan het denken te zetten. Verhalen over vandalisme en eerlijkheid, liegen en stelen, boos zijn en mishandeling willen jongeren zelf tot een oordeel laten komen.

De eerste verhalenbundel is ”Goed fout!”, samengesteld door Jos van Hest en Saskia van der Valk. In hun voorwoord stellen de auteurs dat het leven vaak ingewikkeld in elkaar zit. Je mag niet ongehoorzaam zijn, maar moet je dan altijd doen wat iemand zegt? Je moet goed voor het milieu zorgen, maar mag je dan ook geen auto meer rijden?

In zeventien verhalen komen evenzoveel onderwerpen aan de orde. Onder de auteurs zijn Karel Eykman en Lydia Rood. De verhalen kennen allemaal een duidelijke, vaste structuur: Allereerst wordt het thema van het verhaal op één bladzijde ingeleid en wordt er kort iets verteld over de auteur. Aan het eind van elk verhaal (met een gemiddelde lengte van zes bladzijden) volgt de zogenaamde ”werk aan de winkel”-pagina. Op deze bladzijde staan allerlei opdrachten, waardoor het verhaal verwerkt kan worden. Deze opdrachten zijn enorm afwisselend: een vervolg verzinnen, een klein slootaquarium maken, scheldnamen opschrijven en die vervolgens weggooien, een hoorspel maken, enzovoort. Nadrukkelijk schrijven de samenstellers in hun voorwoord: „Die opdrachten mag je alleen doen als je ze leuk vindt.”

Moraal
Wat voor thema's komen er aan de orde? Onder meer het opsluiten van dieren, waarheid en leugen, vandalisme, eerlijkheid, spijbelen en het milieu. Het is uiteraard onmogelijk om de inhoud van elk verhaal afzonderlijk te bespreken. Daarom enkele algemene opmerkingen. Er zijn leuke, humoristische verhalen, maar ook verhalen die mij niet of nauwelijks boeien. Ook komt de bedoeling van de samenstellers in het ene verhaal veel beter tot uiting dan in het andere.

Samenvattend kan wel worden gezegd dat alle auteurs de lezers zelf tot een oordeel willen laten komen. Overdreven veroordelen (of juist toejuichen) wordt niet gedaan. De moraal zit tussen de regels door in het verhaal, terwijl ook de opdrachten aan het eind dwingen tot nadenken.

Welke doelgroep hebben de samenstellers voor ogen? Gelet op het niveau van de verhalen denk ik dat ze zich hebben gericht op leerlingen in de hoogste jaren van de basisschool en de brugklas. Of veel kinderen tot aanschaf van dit boek overgaan waag ik te betwijfelen. De relatief hoge prijs speelt daarbij een rol, en verder zullen weinig kinderen uit zichzelf een boek over normen en waarden kopen.

Misschien een idee voor een bezorgde ouder of grootouder? Kan ik het boek hun aanbevelen? Echt enthousiast ben ik niet geworden. Daarvoor spraken te weinig verhalen mij aan, terwijl alleen de illustraties voor mij al een reden zijn om het boek in de winkel te laten liggen. Maar ja, over smaak valt te twisten.

Korte spanningsboog
Het tweede boek is ”Bruno, Bella en de anderen”, door Jacoba Krul-de Ruiter. De ondertiteling vermeldt: „speciale voorleesverhalen voor kinderen van 6 tot 12 jaar”. Het boek bestaat uit 25 verhaaltjes (van gemiddeld vier bladzijden), die zijn gegroepeerd rond vijf thema's. Aan de orde komen: boos zijn, liegen, stelen, mishandeling. De eerste vijf verhaaltjes hebben geen thema.

Het boek is vooral bedoeld om voorgelezen te worden in het (speciaal) onderwijs aan kinderen die te maken hebben met sociale problemen. De verhaaltjes zijn bewust kort, omdat de doelgroep over het algemeen een korte spanningsboog heeft. De auteur benadrukt in haar voorwoord dat het niet de bedoeling is de kinderen hier maar „even in te laten lezen.” De verhalen moeten voorgelezen worden om er door middel van een verwerkingsopdracht iets mee te doen.

De handleiding (die achter in het boek is opgenomen) is overzichtelijk. Van elk verhaal wordt in een paar regels een samenvatting gegeven. Verder worden het thema, het subthema, het doel en de leeftijd waarvoor het verhaal bestemd is, vermeld. Ook wordt bij elk verhaal een suggestie voor verwerking gedaan. Dit alles beslaat niet meer dan een halve bladzijde per verhaaltje, zodat de voorbereidingstijd om dit boek te gebruiken kort is.

Boosheid en straf
De verhaaltjes zelf zijn herkenbaar voor de doelgroep. De mogelijke oplossingen van een probleem worden in het verhaal wel aangereikt, maar zijn niet overdreven moralistisch verwoord. Ze vormen een goed uitgangspunt om over goed en verkeerd gedrag na te denken en te praten. Zo is Bella een keer heel kwaad op de juf. Ze maakt de juf zelfs uit voor „een vieze voortrekker.” 's Middags vraagt de directeur waarom ze zo boos was en ook wil hij weten wat voor straf ze vindt dat ze zelf heeft verdiend. De handleiding merkt terecht op dat het verhaaltje de leerling wil laten nadenken over ”boos zijn” en de straf die daarbij hoort.

Een uitstekend boek, dat zeker een plaats verdient in de personeelsbibliotheek. Mede door de overzichtelijke handleiding kan dit boek van nut zijn voor veel (professionele) opvoeders die te maken hebben met kinderen met sociale problemen. En welke opvoeder heeft dat niet?