Titel: De Olympische Spelen in de Oudheid
Auteur: Richard Woff
Uitgeverij: Ars Scribendi
Harmelen, 2000
ISBN 90 5495 406 x
Pagina's: 32
Prijs: ƒ 27,95

Titel: Het Oude Griekenland
Auteur: John Malam
Uitgeverij: Ars Scribendi
Harmelen, 2000
ISBN 90 5495 342 x
Pagina's: 45
Prijs: ƒ 27,95.

Jeugdboeken belichten sporen Griekse en Egyptische beschaving

Hardlopen in wapenrusting

Een spartaanse opvoeding, een platonische liefde, een twistappel. Mummies, piramides, sfinxen. Olympische Spelen. Het is verbazingwekkend te ontdekken hoe veel sporen uit het verleden tot in het heden doorlopen. Talloze elementen uit de beschaving van het oude Griekenland en de Egyptische dynastieën zijn nu nog in onze westerse wereld terug te vinden.

In het jeugdboek ”Het oude Griekenland” –een deel uit de serie ”Sporen uit het verleden”– maakt de lezer kennis met de antieke hellenistische beschaving. Beroemde personen zoals Homerus, Alexander de Grote en Archimedes komen aan bod, maar ook zaken als het alfabet, de natuurwetenschap, geneeskunde, filosofie en religie worden voor het voetlicht gehaald. Het geheel is mooi vormgegeven; kadertjes met feiten en cijfers geven interessante achtergrondinformatie en de talrijke illustraties en foto's bieden een goede, aantrekkelijke ondersteuning van de tekst.

Democatie
Veel van de afbeeldingen tonen tastbare dingen die uit het verleden bewaard zijn gebleven: het Parthenon in Athene, stenen beeldjes, kleitabletten en aardewerk bijvoorbeeld. Uit de tekst blijkt echter dat er ook abstractere zaken zijn blijven voortbestaan. Neem de staatsvorm democratie. „Het is afkomstig van twee Griekse woorden: ”demos” (het gewone volk) en ”kratos” (bestuur). Letterlijk betekent het „bestuur door het volk”, en zo werkte het in de praktijk ook.”

Ook de namen van steden die lang geleden Griekse kolonies waren, herinneren aan de oude beschaving aan de kust van de Egeïsche Zee: Marseille (Massalia), Napels (Neapolis), Málaga (Malaca), Odessa (Odessos). Zo ook vele uitdrukkingen in de Nederlandse taal. Een „spartaanse opvoeding” verwijst naar de strenge behandeling die de burgers van de stadstaat Sparta ondergingen. „De oorlogszuchtige Spartanen, zowel mannen als vrouwen, werden onderworpen aan strenge oefenprogramma's om gehoorzaamheid en kracht te bevorderen.”

Olympische Spelen
De opsomming kan nog veel langer worden. Het boek vermeldt de wet van Archimedes, dat een vast voorwerp altijd zijn eigen volume aan water verplaatst, de ontdekking van Eratosthenes, dat de wereld rond is, en natuurlijk de Olympische Spelen. Op het laatste gaat het jeugdboek ”De Olympische Spelen in de klassieke oudheid” dieper in.

Het werk begint met een beschouwing over de oorsprong van de spelen. Vervolgens geeft schrijver Richard Woff informatie over de voorbereidingen op het evenement. Dan komt het programma aan bod. Op de linkerbladzijde staat overzichtelijk welke onderdelen de Griekse atleten afwerkten. Zo werd er op dag vier onder meer geworsteld, gebokst en hardgelopen in wapenrusting. Interessant is de vergelijking tussen de spelen in het oude Griekenland en hun huidige evenknie.

Worden tegenwoordig sport en sporters vaak verafgood, vroeger werden de Olympische Spelen gehouden ter ere van oppergod Zeus. Is de straf voor een meervoudige valse start tegenwoordig een diskwalificatie, in Olympos kregen de atleten er van langs met de zweep. Krijgt de winnaar tegenwoordig een gouden medaille, in het oude Griekenland werden overwinnaars onderscheiden met linten en kransen.

Winnen
Interessant zijn ook de illustraties en de citaten van 'antieke' verslaggevers. Uit de afbeeldingen valt op te maken dat er veel overeenkomsten zijn tussen de tegenwoordige Olympische Spelen en de wedstrijden ter ere van Zeus. Denk aan de gebruikte speren, discussen en bokshandschoenen en de beste starthouding. Uit een citaat van de Griekse toneelschrijver Sofokles blijkt dat het een paar duizend jaar geleden ook al ging om slechts één ding: winnen!

„Op het geluid van de bronzen trompet startten zij, schreeuwend naar hun paarden om hen aan te sporen. Het gekletter van de ratelende wagens vulde de hele arena, en het stof vloog op terwijl zij dicht opeen voorbij snelden. Elke rijder spoorde zijn span aan om uit de buurt te blijven van de hijgende strijdrossen van de tegenstanders, wier stomende adem en zweet elk vliegend wiel en iedere gebogen rug doordrenkte.”

Het boek ”Het oude Egypte” ten slotte maakt deel uit van dezelfde serie als ”Het oude Griekenland”. Dat is onder meer te zien aan de thematische opbouw en de opmaak. Ook in dit deel tonen veel van de afbeeldingen tastbare zaken die uit het verleden bewaard zijn gebleven: vuurstenen, een ivoren kam, muurschilderingen en doodskisten bijvoorbeeld.

Natuurlijk wordt er veel aandacht besteed aan de doodsrituelen, de piramides en de religie van de Egyptenaren. Zo vermeldt een kadertje dat een dode honderden kleine beeldjes meekreeg. „Deze werden ”oesjebti's” genoemd, naar het Egyptische woord ”oesjeb”, dat ”antwoord” betekent. Als de goden de dode opdracht gaven te werken, konden deze oesjebti's voor de dode antwoorden en het werk uitvoeren.”

Het boek eindigt met de vraag welke geheimen nog zijn verborgen in de vele ongelezen papyrusdocumenten en in het zand van de Egyptische woestijn. De ontsluiering van deze mysteries zal wellicht weer vele sporen uit het verleden onthullen.