Kiezen van World Press Photo subjectieve klus

Prijs voor gehavend gezicht

Deze keer geen treurende vrouw op de voorgrond, maar een man met een deerlijk gehavend gezicht. De winnende foto van World Press Photo 1999 toont drie Kosovaarse vluchtelingen in de Albanese grensstad Kukës. Een van hen heeft een groot verband over zijn neus en om zijn schedel. De Deense fotograaf Claus Bjørn Larsen maakte de foto voor het dagblad Berlingske Tidende.

Net als vorig jaar sprak de jury de voorkeur uit voor een foto die de gebeurtenissen rond de afvallige Servische provincie verbeeldt. Bij de 42e editie won de Amerikaanse Dayna Smith met een foto van een Kosovaarse vrouw die haar door de Serviërs doodgeschoten man begraaft. Het jaar daarvoor ging de eerste prijs naar de Algerijn Hocine, die het moment vastlegde waarop een landgenote hoorde dat familieleden bij een bomaanslag waren omgekomen.

Hoe subjectief het beoordelen van foto's is, blijkt weer eens uit de twee recente uitgaven. De winnende foto van Smith werd aanvankelijk niet eens geplaatst door haar eigen krant, de Washington Post. En de foto van Larsen, die de eerste plaats in de huidige editie kreeg, is volgens de 36-jarige fotograaf niet eens de beste van de vele die hij in Kosovo maakte. Daarvan haalden er overigens 25 de voorpagina van de Berlingske Tidende.

Veel concurrentie
De Franse juryvoorzitter Mark Grosset: „De foto's over dit onderwerp waren zo talrijk, dat Kosovo in alle categorieën tevoorschijn had kunnen komen. Bovendien was de fotografische kwaliteit zo onmiskenbaar groot, dat het hier niet meer dan natuurlijk is dat er meer over Kosovo is te zien dan over een ander onderwerp.” Veel concurrentie dus, waarbij er toch maar één persoon kan winnen.

Larsen maakt de volgende inschatting van zijn succes: „Er waren zo veel fotografen, dat ik me realiseerde dat ik het anders moest aanpakken om met mijn werk nog iets te bereiken. Dus stapte ik over op zwartwit, deed al mijn hightechspullen weg, en werkte met een eenvoudige standaarduitrusting. Daardoor moest ik heel dicht bij de mensen komen, met hen praten, hen in de ogen zien. Ik denk dat mijn foto's juist daardoor zo opmerkelijk zijn geworden.”

De winnende foto van Larsen was zelfs zó opvallend, dat hij de 42.215 foto's van de 3980 overige fotografen uit 122 landen achter zich liet. Een recordaantal inzendingen –een stijging met 15 procent ten opzichte van 1998–, die de internationale jury bijna twee weken selectiearbied kostte. Opvallend is de opmars van de techniek, die Larsen juist overboord zette. Van alle inzendingen was 17 procent digitaal.

Vluchtelingen
Onder de winnaars bevindt zich één Nederlander. Robert Knoth van fotoagentschap Hollandse Hoogte kreeg de tweede prijs in de categorie ”Mensen in het nieuws”. Zijn foto laat vluchtelingen in Angola zien die tijdelijk toevlucht hebben gezocht in een oude fabriekshal in Caala. In 1998 viel de Nederlander Kadir van Lohuizen, nu jurylid, ook in de prijzen met beelden van vluchtelingen in Afrika.

Wat de overige foto's betreft, in de achttien categorieën valt hetzelfde soort beelden te zien als in de voorgaande jaargangen. De opmerking van een jurylid dat de foto van Larsen evengoed had kunnen zijn gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog of in Tsjetsjenië, spreekt boekdelen. Grosset concludeert naar aanleiding daarvan dat de foto „echt representatief is voor de afgelopen eeuw.” Aan het begin van de 21e eeuw is daarom de opmerking uit de vorige bespreking in deze krant onverkort van toepassing: Als het aardse perspectief het beeld geheel en al zou vullen, zou een diep pessimisme gerechtvaardigd zijn.