Brochure biedt handvatten
voor gesprek met ernstig zieke

De brochure ”Stervensbegeleiding. Een daad van naastenliefde vanuit bijbels perspectief” is geschreven voor christenen die met stervenden in aanraking komen, zowel beroepsmatig als anderszins. De auteurs schenken veel aandacht aan het gesprek met de ernstig zieke. Weinig aandacht is er voor onze houding als christen aan een ziekbed.

Het gesprek neemt in deze brochure een uiterst belangrijke positie in. Er worden vragen gesteld als: Wat zeg je wel en wat niet? Hoe spreek je over afscheid en de toekomst? Hoe spreek je over Christus als de enige Zaligmaker? Niet op alle vragen die de auteurs stellen, wordt een antwoord gegeven. Jammer is het dat euthanasie wat eenzijdig wordt belicht.

De dood is de straf op de zonde. In dit licht wordt gesproken over de kloof die is ontstaan tussen God en de mens. In liefde wordt gewezen op Christus, Die deze kloof heeft overbrugd. Het geheim van goede stervensbegeleiding ligt, volgens de schrijvers, in Hem, in het wijzen op Jezus Christus. Het gevaar dreigt dat als je, om welke reden dan ook, geen mogelijkheid hebt om over de Zaligmaker te spreken, je snel het gevoel kunt krijgen gefaald te hebben. Dat God mensen kán gebruiken, maar niet afhankelijk van hen is, wordt niet genoemd. Dit kan het genoemde gevoel versterken.

Aanvechting
Er worden veel bijbelteksten aangehaald, waarbij het jammer is dat de Schriftplaats hierbij soms niet genoemd wordt. Er wordt niet gesproken over aanvechting op het sterfbed. Met de beeldspraak „zoals een kind in de armen van vader in slaap valt, zo is ook het sterven van de gelovige”, wordt mijns inziens wat gemakkelijk gesuggereerd dat het sterven van een gelovige altijd in vrede en zonder strijd zal gaan. In hoofdstuk drie wordt de lezer aan de hand van gestelde bezwaren bepaald bij de waarde van het pastorale gesprek met een ernstig zieke. Helder worden deze bezwaren verwoord en pastoraal en liefdevol weerlegd.

In het laatste hoofdstuk wordt terecht opgemerkt dat je een ander niet verder kunt helpen dan je zelf bent gekomen. Daarom zul je ook voor jezelf stil moeten staan bij de meest fundamentele vragen van het leven. Een aantal wordt er concreet aan de lezer gesteld. Gelukkig komen in dit hoofdstuk ook persoonlijke grenzen aan de orde. Het is niet denkbeeldig dat de lezer halverwege het boekje de indruk krijgt nooit een goede begeleiding te kunnen geven. Het is ons immers niet allen gegeven in alle openheid over deze dingen te spreken.

Vooral omdat het pastorale gesprek de belangrijkste plaats in deze brochure inneemt, is deze gedachte alleszins voor te stellen. De barmhartige Samaritaan wordt genoemd, juist als het gaat om grenzen: hij gaf de zorg over aan een ander; hij hielp met de middelen die hij voor handen had. Wellicht was het goed geweest in dit verband ook te wijzen op het feit dat er in dit verhaal geen melding gemaakt wordt van een gesprek, maar dat er alleen sprake is van handelen. Ook dat is een goede begeleiding, zo leren we van Jezus, als Hij zegt: „Doe gij evenzo.”

Gespreksvragen
Al met al is het een zeer lezenswaardige brochure, maar de titel ”Stervensbegeleiding” doet wat meer verwachten. De inhoud van de brochure is beter te formuleren als ”Pastorale hulp; gesprekken bij het levenseinde”. Het zet de lezer indringend stil bij eigen functioneren in de begeleiding van stervenden, met name bij het ter sprake brengen van geloofszaken. Aan het einde van ieder hoofdstuk staan gespreksvragen. Zo is het boekje ook te gebruiken voor bepaald kringwerk. Aan het einde van de brochure staan enkele Schriftplaatsen op een rij die in de hulpverlening van belang kunnen zijn.