Medicijnen

Het valt voor de doorsnee gebruiker van medicijnen niet mee de weg in het uitdijende woud van geneesmiddelen te vinden. Dr. Jan Ufkes, farmacoloog en als universitair docent nauw betrokken bij onderwijs aan aanstaande artsen, wil de kritische patiënt een gids geven zodat deze een volwaardige gesprekspartner van de arts die de medicijnen voorschrijft kan zijn.

De eerste hoofdstukken van zijn boek bevatten algemene informatie over medicijnen. Zo legt de auteur in het eerste hoofdstuk uit welke plantaardige middelen van oudsher gebruikt werden, welke moderne middelen hieruit ontwikkeld zijn en wat voorafgaat aan de introductie van een nieuw geneesmiddel.

Ook bestrijdt hij de wijdverbreide gedachte dat stoffen van natuurlijke oorsprong niet schadelijk zijn. Daarnaast bespreekt hij de diverse toedieningsvormen van medicijnen. Aan hun mogelijke bijwerkingen wordt een heel hoofdstuk gewijd. Hierin wordt deze veelbesproken keerzijde van medicamenteuze therapie enerzijds gerelativeerd, terwijl anderzijds affaires met onveilige medicijnen en hun soms desastreuze gevolgen onder de loep genomen worden. Het absoluut veilige geneesmiddel zal altijd een illusie blijven, is de conclusie.

Kinderen, zwangeren en bejaarden zijn kwetsbare medicijngebruikers, aan wie dan ook speciale aandacht gegeven moet worden. Terecht legt Ufkes grote nadruk op geneesmiddelen die de rijvaardigheid beïnvloeden: moeilijker meetbaar wat hun invloed betreft, maar soms minstens zo gevaarlijk als alcohol.

In de volgende hoofdstukken behandelt hij uitgebreid alle organen en orgaansystemen met hun functie en hun stoornissen. Dit doet hij op een gedegen manier, waarbij hij ook de Latijnse termen noemt en uitlegt. Soms doet hij dat echter dusdanig gedetailleerd, dat men zich af kan vragen of hij hiermee niet meer verwarring oproept dan oplost. De grenzen met een medisch handboek zijn, door de adviezen die hij tussen de regels door geeft, in ieder geval vaag. Een sterk punt is wel, dat hij bij sommige kwalen, waarvan verkoudheid de bekendste is, aangeeft dat het gebruik van medicijnen niet zinvol is, omdat die het beloop niet bekorten of beïnvloeden.

”Pijn en pijnstillers” is naar mijn mening een van de zinvolste hoofdstukken van dit boek, omdat het verschillende ziektes en andere oorzaken van pijn op een rij zet, en daarbij een overzicht geeft van de diverse soorten pijnstillers met hun voor- en nadelen, en van andere behandelingsmogelijkheden.

Wat ik in dit boek mis, is een toelichting op het gebruik van stofnamen en merknamen van geneesmiddelen. In een tijd waarin artsen meer en meer de stofnamen van geneesmiddelen gebruiken, waardoor de medicijngebruiker in plaats van het vertrouwde Aspirine acetylsalicylzuur krijgt overhandigd bij de apotheek, lijkt me dit niet overbodig. Of ”Medicijnen op maat” van iedereen een volwaardig gesprekspartner van zijn behandelend arts maakt, valt te bezien. Hiervoor spelen aan beide kanten meer dingen mee. Het boek biedt wel veel informatie over geneesmiddelen en hun werking in samenhang met de te behandelen ziekte.