Recensie door ds. P. Molenaar - 13 januari 1999

Larry Crabb: Psychische zorg is taak gemeente

De warmte van
verbondenheid

In het boek ”Verbondenheid” is een professionele hulpverlener aan het woord over een totaal nieuwe aanpak om psychische kwalen te genezen. Het is Larry Crabb, een man uit de evangelische richting in Amerika. Dit boek draagt een sterk Amerikaans accent. J. I. Packer heeft het inmiddels „een historisch boek” genoemd, waarschijnlijk omdat Crabb een nieuw licht op psychische hulpverlening geeft.

Het boek leest gemakkelijk en is vrij eenvoudig geschreven. Aan de hand van voorbeelden worden de problemen duidelijk aangegeven. De teneur van ”Verbondenheid” is helder. In de inleiding vertelt Crabb van zijn verandering in visie, waarbij hij concludeert dat veel psychische nood voortkomt uit gebrek aan gemeenschap en verbondenheid.

De auteur ziet een taak voor de christelijke gemeente weggelegd om juist die verbondenheid vanuit een christelijke geloofsvisie te bevorderen. De gemeente moet niet direct psychische problemen afschuiven naar psychotherapeuten, maar zelf eerst haar roeping verstaan. Dat zou de oplossing voor veel nood kunnen zijn. Er moeten krachten die God in de mens gelegd heeft vrijkomen, waardoor anderen genezen kunnen worden. Die krachten zijn aan de gelovigen geschonken. We moeten het niet verwachten van experts. Een beschadigde psyche is het probleem niet, maar wel een vervreemde ziel. Onze maatschappij heeft nodig gemeenschappen, waar het hart van God is, waar tobbers de arm van sterkeren kunnen nemen.

Aan de hand van verschillende voorbeelden laat Crabb uit de praktijk zien hoe belangrijk verbondenheid is in het huwelijks- en gezinsleven. Die verbondenheid moet beginnen binnen de gemeente Gods, die toch het lichaam des Heeren is. Hij roept op tot helende relaties, waarbij mensen direct zonder moralistische omwegen de lijdende mensen benaderen. We kunnen meer invloed op de naaste hebben in geval van psychische nood door de verbondenheid met elkaar te accentueren.

Adviezen
Daarbij doet Crabb drie adviezen aan de hand, om een krachtiger invloed op de patiënten uit te oefenen:

1. Doe hen ervaren dat Christus Zich in ons verheugt.
2. Zoek ijverig naar het goede.
3. De pijnlijke confrontatie met het slechte.
Crabb kiest psychologisch deze volgorde om op een juiste wijze te kunnen helpen bij de verwondingen van de ziel. Deze drie adviezen, die Crabb ingrediënten noemt voor de hulpverleners, vinden we eigenlijk door het hele boek heen terug. Zeer praktisch wordt de verbondenheid aan de orde gesteld. Daarbij trekt de schrijver lijnen naar Gods heilsplan en laat hij Gods plan met de mens zien. Ook laat hij aan de hand van voorbeelden zien, wat er in de mens afgebroken moet worden. Hij doet dat aan de hand van vergelijkingen, uit het leven gegrepen, die weergeven de gerichtheid op het eigen 'ik' ( stedenbouwers, waarbij het eigen 'ik' belangrijk is om koste wat het kost wat te bereiken, vuurstokers, waarbij het vertrouwen in eigen plannen zo in beslag neemt, dat verbondenheid nooit optimaal kan zijn, stukadoors, waarbij hun obsessie voor veiligheid geen ruimte geeft voor openheid, die onmisbaar is voor verbondenheid en puttengravers, wier gerichtheid op het zich wel bevinden en bevrediging hen ongevoelig maakt voor anderen, wat verbondenheid belemmert).

Edwards en Owen
Hij tekent op en indringende wijze de vleselijke verlangens van de mens, waarbij het 'ik' zo'n bijzondere plaats inneemt. Dit doet hij op een ontdekkende wijze. Daarbij laat hij heel duidelijk zien, wat de geest van de mens openbaart en hoe zijn wil altijd gericht is op zelfhandhaving. Met het oog op de therapie laat hij zien hoe belangrijk het is om zich te verbinden met mensen in noden. Hij tekent duidelijk wie de mens van nature is, zoals Paulus dat ook doet. Daarbij blijkt hij Jonathan Edwards en John Owen bestudeerd te hebben, die zo duidelijk de mens in zijn zonden onderscheiden hebben als tweemens.

Op een praktische wijze peilt Crabb de nood van onze tijd. Hij pleit voor een helende gemeenschap. Daarbij is vooral nodig dat er geen pseudo-verbinding is, maar dat we wezenlijk op de nood van de ander ingaan. De auteur peilt op een diepe wijze de eenzaamheid van de mens in deze samenleving.

Voor de bijbelse onderbouwing van zijn betoog gebruikt Crabb vooral het Nieuwe Testament. We begrijpen dat hij dat gedaan heeft om de noodzaak van verbondenheid of gemeenschap met elkaar te onderstrepen. Toch zou de theologische onderbouwing sterker geweest zijn, als hij ook het Oude Testament gebruikt zou hebben. Zijn de Psalmen niet een apotheek in het geestelijke leven? Hebben met name de wijsheidsboeken Job, Spreuken en Prediker uit het Oude Testament ons niet heel wat te zeggen met het oog op de verbondenheid met elkaar en zit er in het Oude Testament niet een reservoir van medicijnen met het oog op onze geestelijke nood? Dit zou de onderbouwing van deze therapie bijbels en pastoraal nog meer versterkt hebben.

Activistisch
De onderlinge verbondenheid wordt door Crabb gefundeerd in de Drieëenheid, die als voorbeeld dient voor alle relaties. Dat achten we een sterk punt voor de christelijke hulpverlening. Bepaalde zaken die in dit boek aangereikt worden, zijn wel zeer sterk op gevoel en ervaring gericht. Ook de opdracht om energie vrij te maken ten behoeve van anderen is mij veel te activistisch.

Deze kritische punten bevestigen alleen maar dat ik ”Verbondenheid” met veel belangstelling heb gelezen. Dit boek stelt ons theologisch wel eens voor vraagtekens in de bijbelse lijnen die gegeven worden. Toch is deze materie met het oog op de praktijk binnen de gemeente wel van belang. Immers, een tijd van afnemend geloof en geestelijk leven doet het gemeenschapsbesef in de gemeente verflauwen. Al beseffen we dat er niet alles met dit boek is gezegd met het oog op de oplossing van psychische nood, toch worden er dingen aangereikt waarmee we onze winst kunnen doen.