Recensie door G. de Looze - 9 september 1998

„Geen tijd voor elkaar funest voor huwelijk”

De botte bijl van
de houthakker

„Het is niet zo dat als je eenmaal getrouwd bent, alles vanzelf wel goed loopt. Een huwelijk vraagt om onderhoud”. H. van Groningen schreef “Samen praten”, het eerste deel in de serie “Huwelijksleven”. Een goede communicatie is een onmisbare bouwsteen voor een relatie. „Het kijken in elkaars ziel verrijkt en verdiept”.

„Trouw en liefde vormen het fundament van het huwelijk. Wanneer een goede communicatie ontbreekt, is het geheel echter uiterst wankel”. H. van Groningen spreekt uit ervaring. Hij is maatschappelijk werker bij “De Vluchtheuvel”, een stichting voor hulpverlening uitgaande van de Gereformeerde Gemeenten en ambtsdrager in Kapelle. „Eenderde van de hulpvragen binnen de hulpverlening betreffen huwelijksproblemen. Ook in de gereformeerde gezindte eisen individualisme, materialisme en drukte hun tol.

Echtparen kunnen het oneens zijn over tal van zaken, terwijl de oorzaak vaak ligt in het feit dat de communicatie zélf niet goed verloopt. Het klinkt misschien tegenstrijdig: er zijn echtgenoten die dag en nacht over hun problemen praten, omdat ze geen tijd hebben om samen te praten. De zwakke plekken in hun communicatie, die een belemmering vormen, blijven onbesproken. Het is als met de houthakker die tot diep in de nacht in het bos bezig was, omdat hij geen tijd had om zijn bijl te slijpen.

Veel mensen komen er in de vaart van het leven niet aan toe bij de omgang met elkaar stil te staan. Het is niet nodig daar iedere week twee avonden voor vrij te houden. Wel vind ik dat er binnen het huwelijk een klimaat moet zijn waarin spontaan ruimte voor een gesprek kan ontstaan. Toon belangstelling voor elkaar. In die sfeer kan nagegaan worden waarin men op bepaalde punten verschilt”.

Geen tijd nemen voor elkaar blijkt funest voor veel huwelijken. Laten we ons kritisch bezinnen op de vraag of we allerlei bijeenkomsten moeten bijwonen. Druk zijn dreigt een soort status te worden. Terwijl de relatie, het gezin en de gezondheid daaronder lijden. Soms raakten echtgenoten door drukte en te weinig nachtrust geprikkeld en hadden ze geen oog meer voor elkaar. Overleven stond centraal. Door rust te nemen, verbleekten de huwelijksproblemen.

Je moet oppassen iedereen over één kam te scheren. Je kunt niet van alle mensen die het druk hebben zeggen dat ze een slecht huwelijk hebben. De een kan nu eenmaal meer aan dan de ander. Toch blijf ik volhouden dat wanneer je er een levensstijl op nahoudt waarin je niet regelmatig met elkaar in ontspannen sfeer kunt praten, je verkeerde prioriteiten stelt”.

Vrouwenpraat
In “Samen praten” staat communicatie in het huwelijk centraal. De volgende afleveringen in de reeks “Huwelijksleven” zullen onder andere het geloof, seksualiteit en de omgang met de kinderen behandelen. Van Groningens boek is logisch opgebouwd. Na het noemen van algemene communicatieregels behandelt de auteur het reserveren van tijd om te praten, het kiezen van een gespreksonderwerp, mannen- en vrouwenpraat, het belang van het luisteren naar elkaar en het omgaan met kritiek en waardering. Hij vraagt daarnaast aandacht voor het verkeerd en goed omgaan met conflicten.

”Samen praten” onderscheidt zich van andere publicaties over het huwelijk door de vele verwerkingsopdrachten en voorbeelden. De schrijver: „Ik heb m'n best gedaan een eerlijk en praktisch boek te schrijven. Het is lang niet altijd rozengeur en maneschijn. Juist omdat het huwelijk een instelling van God is, ligt het in de vuurlinie.

Boeken waarin het huwelijk centraal staat, worden helaas vooral door vrouwen gelezen. “Samen praten” is niet enkel bedoeld om te consumeren. Het vraagt om actie van man en vrouw. Man en vrouw uiten zich verschillend. Dat is soms lastig, maar kan ook heel boeiend zijn. De opdrachten zijn concreet. Dan doen mensen verrassende ontdekkingen over de ander en, wat nog mooier is, over zichzelf. Ze komen er bijvoorbeeld achter dat ze zich vaak met een verwijtende toon tot de ander richten”.

Rijbewijs
Van Groningen beschouwt zijn boek als een werkboek. „Een echtpaar heeft er het meeste profijt van wanneer ze het gedeelte voor gedeelte samen doornemen. Het is goed daar een tijdstip voor te reserveren. Misschien komt dat gemaakt over, maar je eet toch ook op bepaalde tijden en houdt toch ook een avond voor de bijbelstudievereniging vrij?

De opmerking dat dingen spontaan moeten ontstaan, snijdt geen hout. Er zijn zoveel dingen in het leven die niet vanzelf gaan. Bij autorijden denk je na het behalen van je rijbewijs ook niet meer na, maar je hebt wel rijlessen gehad. Terwijl veel echtparen in het huwelijk, zoiets belangrijks, nauwelijks energie steken.

Te veel mensen trouwen met de gedachte dat het allemaal wel goed komt. Het gevaar van een “spoorrailshuwelijk” ligt dan op de loer. Er zijn talrijke bielzen, zoals de kinderen en de kerk, die samenbinden. De momenten dat je als echtpaar tot elkaar komt, in elkaars ziel kijkt, blijven echter achterwege. Als er één plek is waar je je kwetsbaarheid naar voren moet kunnen brengen, is dat het huwelijk. Juist door zwak te zijn, iets van jezelf te laten zien, ontstaat er communicatie. Vooral mannen hebben moeite hun gevoelens te tonen, omdat ze dat, zelfs bij hun vrouw, ervaren als het inleveren van hun persoonlijkheid. Voor hen geldt: waag het en kijk wat het oplevert. Doe je dat niet, dan mis je veel”.

Verlammend gevoel
Het huwelijksformulier stelt dat gehuwden door de zonde veel tegenslag overkomt. Toch mag deze wetenschap volgens Van Groningen geen vrijbrief vormen om bij de pakken neer te gaan zitten. „Ik ken verrassende voorbeelden van echtparen die hobbels in de communicatie onder ogen durfden te zien. Door daarover met elkaar te praten en eraan te werken, ging een wissel om. Het kan een verlammend gevoel geven steeds tegen onprettige aspecten van je persoonlijkheid aan te lopen, maar zeg niet te snel dat je nu eenmaal zo bent. De driftige Mozes werd tot de zachtmoedigste van alle mensen”.

De maatschappelijk werker citeert in “Samen praten” regelmatig de Bijbel. „Ik vind in de Bijbel geen letterlijke opdracht om als echtpaar aan een goede communicatie te werken. Wel bevat Gods Woord een schat aan praktische richtlijnen. Regelmatig adviseert Paulus geduldig, behulpzaam, niet verbitterd te zijn en elkaar de zonde te belijden. De verwezenlijking van de opdracht elkaar lief te hebben, is onmogelijk zonder inhoudelijke communicatie”.

Gebed
„Het gebed is daarin onmisbaar. Samen bidden, de zorgen bij de Heere brengen, is een heel belangrijk onderdeel van de communicatie. Blijft dat achterwege, dan vervreemd je in dit opzicht van elkaar. Natuurlijk is het gebed niet in de eerste plaats bedoeld om elkaar te laten zien wat in het hart leeft. Dat is een neveneffect. Het gebed is op God gericht. Het echtpaar dat de Heere nodig heeft, zal niet beschaamd worden”.

Van Groningen weet dat er echtparen zijn waarbij een van de twee geen behoefte aan een gesprek heeft. „Wat een ellende. Het kan zijn dat iemand een persoonlijkheidsstructuur heeft die praten bijna onmogelijk maakt. Dat betekent lijden binnen het huwelijk. Probeer de conversatie in zo'n geval niet te beladen te maken. Neem een klein onderwerp onder de loep en geef het gesprek een vervolg wanneer het meevalt. Doe in het uiterste geval een beroep op hulp”.

Plezier
„Gebruik “Samen praten” niet als spoorboekje, waarbij je bladzijde 44 opslaat wanneer zich een bepaald probleem voordoet. Dingen die je na lezing anders doet, komen de eerste tijd misschien krampachtig over. Wanneer je volhoudt, zal het echter steeds meer een deel van je leven worden. Na een poos gaat het vanzelf. Stel dat je de gewoonte hebt snel met je eigen verhaal te komen. Wanneer je probeert dat te voorkomen door de ander meer ruimte te geven, zul je merken dat gesprekken fijner verlopen. Het gevoel van verbondenheid ontstaat vaker en gesprekken worden waardevoller.

De kunst van een goede communicatie binnen het huwelijk is de kunst van de ongekunsteldheid. Het moet ontspannend zijn. Je moet er plezier aan beleven. Ik heb dit boek geschreven als stimulans om de vreugde van het communiceren met elkaar te beleven”.