Ruimte voor ontplooiing
van de eigenheid

„Adoptie is geen vorm van menslievendheid – het is een riskant, levenslang avontuur. Welke rol speelt de voorgeschiedenis van een adoptiekind? Hoe verloopt de opvoeding, vanaf de eerste dagen in het nieuwe gezin? Kun je valkuilen als ontkenning van het verleden of te hoge verwachtingen vermijden? Hoe vindt een adoptiefkind zijn plek, verscheurd als het is tussen twee werelden? En wat zijn de gevolgen als het mis gaat?” Deze woorden zijn te lezen op de omslag van ”Adoptie duurt een leven lang”.

De schrijfster, mevrouw W. G. J. Bastiaanse-Kuijpers, is gehuwd en moeder van een zoon en een dochter, die in 1974 respectievelijk op de leeftijd van bijna negen en ruim drie jaar vanuit Chili zijn geadopteerd. Mede door haar jarenlange onderwijservaring en haar werk voor de Stichting Kindertehuis Las Palmas heeft zij veel contact gehad met adoptiefouders en adoptiefkinderen. Door de jaren heeft zij gegevens en gedachten verzameld en ervaringen opgetekend, waaruit dit boekje is ontstaan. Zij hoopt, zoals ze in het voorwoord aangeeft, „herinneringen op te roepen bij adoptiefouders en hen te helpen iets meer inzicht te krijgen in de specifieke problemen die vastzitten aan het adopteren van kinderen, zodat ze deze moeilijkheden kunnen plaatsen en verwerken.”

Eigenheid
Het eerste hoofdstuk heeft een inleidend karakter. Daarin gaat de schrijfster in op de eigenheid oftewel de identiteit van elk individu. Zijn eigenheid brengt elk mens als een gegeven mee bij zijn geboorte. Daarin ligt de kiem van al zijn mogelijkheden. De inhoud ervan is dus van tevoren vastgelegd. Maar of en hoe zijn mogelijkheden zich in de loop van de tijd gaan ontkiemen, hangt af van anderen. Biologische ouders en adoptiefouders hebben de taak voor hun kinderen de omgeving te scheppen waarbinnen hun gaven en mogelijkheden zich kunnen ontplooien.

Het geven van ruimte aan de ontplooiing van de eigenheid is voor de schrijfster het belangrijkste gegeven in de opvoeding van adoptiefkinderen. Dit gegeven vormt dan ook de rode draad die door heel het boekje loopt.

Nadat de schrijfster in het tweede hoofdstuk is ingegaan op de redenen waarom ouders en (on)gehuwde moeders zich genoodzaakt zien een of meer kinderen ter adoptie af te staan, neemt zij ons vanaf het derde hoofdstuk mee op „ontdekkingsreis.” Aan de hand van vele voorbeelden beschrijft ze de ontwikkeling en de gedragingen van haar adoptiefkinderen vanaf hun aankomst op Schiphol tot aan hun volwassenheid. Van de eerste kennismaking met de nieuwe cultuur en omgeving tot aan het moment dat de kinderen op zoek gaan naar hun eigen identiteit en de tijd daarna. Daarmee is de titel verklaard: ”Adoptie duurt een leven lang”, zowel voor adoptiefkinderen als voor hun ouders.

Opvoeding
Vooral wordt de nadruk gelegd op de problemen die je als ouders tegenkomt en wordt aangegeven hoe je kunt trachten deze problemen het hoofd te bieden. Volgens mevrouw Bastiaanse kunnen probleemsituaties alleen voorkomen en uit de weg geruimd worden door de eigenheid van adoptiefkinderen voluit te respecteren.

Hier ligt volgens mij de kracht én tegelijk de zwakte van wat ons in dit boekje geboden wordt. Voortdurend wordt teruggegrepen op de biologische en culturele achtergrond van de kinderen. Daarin ligt alles voorbestemd. Daarin ligt de psychologische verklaring. Door als adoptiefouders hieraan voorbij te gaan, schep je zelf de nodige spanningen.

Nu zal geen enkele adoptiefouder ontkennen dat dergelijke achtergronden in de ontwikkeling van adoptiefkinderen meespelen. Maar mijns inziens is de opvoeding voor het leven van een kind allesbepalend. Dat geldt zowel voor 'eigen' kinderen als voor adoptiefkinderen. De schrijfster gaat te ver met haar stelling dat je als adoptiefouders je kinderen vanwege hun achtergrond vrij moet laten of in het uiterste met hen moet onderhandelen. Om zo toch maar de eigenheid van het kind alle ruimte te geven. Elk kind heeft regels nodig, soms zelfs strakke regels. Zodat het zijn of haar plaats weet binnen het gezin.

Zegen
Het is onmogelijk om in kort bestek alle hoofdstukken uit dit boekje uitvoerig te bespreken. Ik zou willen zeggen: Neem en lees. Menig adoptiefouder en kind dat op oudere leeftijd geadopteerd is, zal zich in meer of mindere mate herkennen in wat mevrouw Bastiaanse te bieden heeft.

Tot slot wel enkele kritische notities. De schrijfster is van mening dat kinderloosheid geen enkel recht geeft op een adoptiefkind. Volgens haar is adoptie een laatste redmiddel voor het kind, en niet voor kinderloze ouders (bladzijde 32). Als vader van twee adoptiekinderen heb ik met een dergelijke uitspraak de nodige moeite. Dat adoptie voor menig kind het laatste redmiddel is, onderschrijf ik volkomen. Elk kind heeft recht op de liefde en zorg van ouders. Maar wordt met deze uitspraak niet voorbijgegaan aan het grote verdriet dat kinderloze echtparen in hun leven meedragen?

Gelukkig mocht reeds voor menig kinderloos echtpaar na jarenlang medisch onderzoek en leven tussen hoop en vrees de weg tot adoptie geopend worden. Niet als laatste redmiddel. Maar als een zegen van de Heere die na jarenlange worsteling en gebed uit Zijn hand ontvangen mocht worden.

Ondertoon
Dat brengt mij tot de tweede en laatste opmerking. Uit alles blijkt dat de schrijfster geen christelijke achtergrond heeft en dat derhalve elke christelijke notie in het boekje ontbreekt. Een en ander gaat ten koste van de waarde van een dergelijk boekje voor adoptiefouders en -kinderen uit de gereformeerde gezindte.

Vandaag de dag staat adoptie volop in de belangstelling, getuige de vele publicaties en programma's in de media die aan dit onderwerp aandacht besteden. Helaas worden daarin vaak de negatieve kanten van adoptie uitvoerig belicht. Die negatieve ondertoon proef ik ook in dit boekje. Mijns inziens is zo'n houding ten aanzien van adoptie volkomen onterecht. Zowel in adoptiefgezinnen als in gezinnen met 'eigen' kinderen komen maar al te vaak dezelfde problemen voor. Maar zeker niet minder wordt zowel in een adoptiefgezin als in een gezin met 'eigen' kinderen de vreugde gekend om en met de kinderen die de Heere aan de zorg en liefde van ouders heeft toevertrouwd.