Nagenoeg alle kinderen
uit Wijngaarden

De eerste foto in het boek maakt de meeste indruk. Anno Domini 1898 mochten alle scholieren van de Openbare Lagere School in Wijngaarden voor de fotograaf poseren, samen met meester G. J. van Tongeren. Van de hele groep kinderen is nog slechts één naam bekend. Van de overigen kent en vindt men hun standplaats zelfs niet meer.

Het maken van de schoolfoto is voor de naamloze kinderen een bijzondere ervaring geweest. Iedereen moest stram met de rug tegen de muur, terwijl voor de groep een man allerlei manoeuvres uithaalde, zich zelfs in een zwart laken verstopte, om hun gezichten vast te leggen op een stevig stuk karton.

Van de leerlingen durfde niemand te lachen, de meesten keken ernstig voor zich uit. Gestoken in donkere, lange jurken en pakken met stropdasjes wachtten ze op de dingen die zouden komen. Alleen een kind op de achterste rij, een dapper ventje met de armen over elkaar, lachte wat steels.

De foto, een kunstwerk, is opgenomen in een goed verzorgd boek over de christelijke basisschool ”De Zaaier” in Wijngaarden dat bij uitgeverij Blassekijn in Bleskensgraaf verscheen. Samensteller M. Molenaar gaf het de titel ”Een eeuw Wingerdse schoolfoto's” mee. Pagina na pagina ontmoet de lezer groepen met schoolkinderen.

Het boek van Molenaar is een monument. Nagenoeg alle kinderen die de laatste eeuw van dit millennium opgroeiden in Wijngaarden, een klein dorpje in de Alblasserwaard, staan erin, samen met hun juffrouwen en meesters. Onder de foto's staan lange rijen met namen. „Luc de Jong, Corne Aantjes, Arjan Baan, Arjan Koorevaar, Greetje van Werd, Laura Korevaar, Jeanette de Haan, Karin Kuiper, John Verschoor, Fleur van Rietschoten.”

Straf
Tussen de weinige regels door toont de auteur grote betrokkenheid met de schooljeugd. In een zoveelste bijschrift schrijft hij: „Dit is juffrouw P. A. Ridders met haar lieverdjes.” Opvallend is de foto van meester L. Buizert, staande achter de lessenaar, het schoolbord achter zich. Twee jongens hebben straf gekregen: Piet Verheul en Gert de Groot. Buizert heeft hun namen in het krijt gezet.

De geschiedenis van de school komt heel beknopt aan bod. De plaatselijke hervormde kerk blijkt een belangrijk aandeel in de geschiedenis te hebben. De openbare school wordt in 1918 omgevormd tot een hervormde school. De kosten voor een tweeklassige school met een woning voor de directeur, samen zo'n 25.000 gulden, worden bekostigd door de diaconie.

Boeken als deze zijn vaak gelardeerd met saillante details. Molenaar schotelt op pagina 12 een vermakelijk incident voor. Het gaat over schooldirecteur Van Tongeren, die ook voorlezer in de hervormde kerk was. De man las elke zondagochtend de tien geboden voor. Hij kreeg eens in het openbaar een fikse vermaning van ds. A. van der Kooij omdat hij op zondagmiddag nogal eens op familiebezoek in Dordrecht ging. In het bijzijn van de gehele gemeente zei ds. Van der Kooij: „Gemeente, de man die hier op zondagmorgen de wet voorleest, overtreedt deze 's middags al.”