Van middeleeuws dorp
tot stad met allure

„Een stad die niet zorgvuldig met haar verleden omgaat, leert niet en zorgt ook niet voor haar toekomst.” Dat zei de Rotterdamse burgemeester, I. W. Opstelten, bij de presentatie van het eerste deel van een standaardwerk over de stadsgeschiedenis van Rotterdam, ”Stad in aanwas. Geschiedenis van Rotterdam tot 1813”.

Aan het boek ligt een gemeenteraadsmotie uit 1991 ten grondslag waarin werd gevraagd om een moderne geschiedschrijving van de stad Rotterdam. De uitvoering van die motie heeft acht jaar geduurd. Het blijkt dat onder Rotterdammers de belangstelling voor de geschiedenis van hun stad groot is.

In twee kloeke delen van elk ruim 700 pagina's wordt de rijke geschiedenis van de Maasstad beschreven, van middeleeuws dorp tot een stad met mondiale allure. Het eerste deel, geschreven door dr. A. van der Schoor, beschrijft de voorgeschiedenis en het ontstaan van Rotterdam. Het houdt op bij 1813. Deel twee, dat komend voorjaar verschijnt, wordt geschreven door P. van de Laar en behandelt de periode 1813 tot 1975.

Na de afdamming van de Rotte in ongeveer 1270 ontstaat op de dam tussen Rotte en Maas het rivierstadje Rotterdam. Met dat oudste verleden als basis volgt een boeiende schets van de middeleeuwse stad omstreeks 1400. Van der Schoor laat de lezer zien hoe Rotterdam er een halve eeuw na het verkrijgen van stadsrechten in 1340 uitzag; hoe men leefde, woonde en werkte.

Karakteristiek
Tot ver in de zestiende eeuw behoort Rotterdam tot de kleinere steden van Holland, maar omstreeks 1600 maakt de stad een grote omslag door. In korte tijd werden stad en havencapaciteit uitgebreid; de aanleg van havens en kaden zoals Haringvliet, Leuvehaven en Boompjes deed de karakteristieke stadsdriehoek tussen Coolsingel, Goudsesingel en Maas ontstaan.

Dankzij de gunstige ligging van de stad, maar vooral doordat Rotterdam goed op politieke gebeurtenissen en economische veranderingen inspeelde, groeide de Maasstad in de zeventiende eeuw tot de tweede stad van de Republiek.

Wat er aan de grote omslag in de zeventiende eeuw voorafging, hoe deze zich voltrok en welke gevolgen die met zich meebracht, wordt in deze stadsgeschiedenis op toegankelijke wijze beschreven. Onderwerpen zoals stedenbouw, godsdienst, bestuur en het intellectuele en culturele klimaat komen in elf chronologische hoofdstukken uitvoerig aan de orde.

Daarnaast is er veel aandacht voor de inwoners van Rotterdam. Elk met hun eigen geschiedenis passeren ze de revue: vrome pelgrims, ruimdenkende pastoors, Franse hugenoten, denkers, dichters, kooplui en wevers. Zelfs het verschil in geloofsbeleving tussen de Rotterdamse predikanten Wilhelmus à Brakel en Theodorus van der Groe komt aan de orde.

Contrasten
”Stad in aanwas. Geschiedenis van Rotterdam tot 1813” is een boek vol contrasten. Het biedt een opmerkelijke en originele visie op vijf eeuwen Rotterdamse geschiedenis. Waanders Uitgevers te Zwolle heeft in samenwerking met het Gemeentearchief Rotterdam een werk van formaat geleverd.