Bundel Protestants Nederland belicht Vrede van Munster

Als de feestgangers huiswaarts zijn

Wanneer het historisch besef afgemeten kan worden aan het aantal herdenkingen en congressen, dan zit het daarmee wel goed in Nederland. Vorig jaar herdachten we het vijftigjarig bestaan van de staat Israël, idem dito van de Verenigde Naties en het feit dat 350 jaar geleden de Vrede van Munster gesloten werd. Wat blijft er over van het herdenken wanneer de feestgangers huiswaarts gegaan zijn, of de herdenkingsplechtigheid of vergadering afgelopen is? Misschien niet zo heel veel.

Gelukkig zijn er in veel gevallen de herdenkings- of congresbundels. Zo ook met de Vrede van Munster. Uit de vele verschenen publicaties ter gelegenheid van dit historisch fenomeen valt het boek ”Vrede, vrijheid, vaderland; Nederlandse protestanten en de Vrede van Munster” op. Het boek is door de Vereniging Protestants Nederland (in samenwerking met uitgeverij Den Hertog) op een verzorgde en gedegen wijze uitgegeven. Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van deze vereniging!

Het is een goede keus geweest beide jubilea in één boek samen te brengen. Want deze vereniging en de Vrede van Munster passen heel goed bij elkaar. Terecht merkt de redactiecommissie in de verantwoording op dat er met de ondertekening van de Vrede van Munster een einde kwam aan de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje en Rome en dat door dit internationale vredesverdrag de onafhankelijke Noord-Nederlandse Republiek der Zeven Provinciën geschapen werd.

Turbulent
De vereniging stelt zich onder andere tot doel de kennis van het protestants nationaal karakter van ons land te verdiepen. Vanuit deze doelstelling valt het niet moeilijk de relatie met de Vrede van Munster te leggen. Dit accent wordt in tal van boeken over deze turbulente periode uit onze vaderlandse geschiedenis gemist. Ten onrechte. Want de overtuiging dat bij het geboorte-uur van de Nederlandse Staat de gereformeerde kerk nauw betrokken was, valt uit onderzoek te staven. Niet voor niets wordt de kerk der Hervorming in ons land wel de vaderlandse kerk genoemd.

De negen studies die in dit boek gebundeld zijn, verschillen onderling in stijl en karakter, maar zijn door deskundigen geschreven. A. Th. van Deursen schrijft over de Republiek en Europa, K. van der Zwaag over de motieven van de Opstand, C. R. van den Berg over Oranje en de Vrede, F. A. van Lieburg over predikanten en de Vrede, R. Bisschop over de gereformeerden en de Vrede, terwijl Chr. Tümpel, H. H. J. van As en J. de Gier respectievelijk schrijven over de Vrede en de verwerking daarvan in schilderijen, penningen en prenten en de poëzie.

Persoonlijk vind ik de bijdrage van J. C. Karels over de rooms-katholieken en de gereformeerden in de Republiek het interessantst, zonder de andere artikelen te kort te willen doen. Op heldere wijze toont hij aan hoe de Republiek der Verenigde Nederlanden de godsdienstige verdeeldheid in de zeventiende eeuw opgelost heeft.

Proeve
Deze bundel blijft ook lang na de herdenking van de Vrede van Munster zijn waarde behouden. Het is een uitstekende proeve van levensbeschouwelijke geschiedschrijving over een roemruchte eeuw uit onze nationale geschiedenis. Genuanceerd, maar zeker niet vlak, wetenschappelijk verantwoord, en tegelijkertijd uitstekend toegankelijk voor de geïnteresseerde lezer. Wat mij betreft geeft Protestants Nederland in de toekomst meer van dit soort publicaties uit.