Boekrecensie

Titel: Ooggetuigen van de wereldgeschiedenis, in meer dan honderd reportages
Redactie: Geert Mak en René van Stipriaan

Uitgeverij: Promotheus
Amsterdam, 1999
ISBN 90 5333 704 0
Pagina's: 328
Prijs: ƒ 34,95

Recensie door G. G. A. Dorst-Koeman - 21 april 1999

Ooggetuigen van
wereldgeschiedenis

Het boek ”Ooggetuigen van de wereldgeschiedenis” is een vervolg op ”Ooggetuigen van de vaderlandse geschiedenis”. Opnieuw verzamelden de schrijvers authentieke verslagen van belangrijke momenten uit de wereldgeschiedenis. Daarvoor gebruikten zij dagboeken, brieven, reisverslagen en krantenartikelen. Ze kozen daaruit kleine en grote reportages, die alle gemeen hebben dat de auteur bij een historische gebeurtenis zelf aanwezig is geweest.

De geschiedenis begint in dit boek rond 400 voor Christus, met een verslag van Plato over Socrates die de gifbeker moet drinken. Je voelt mee met de leerlingen van Socrates, die helemaal van slag zijn door wat er met hun meester te gebeuren staat, terwijl deze zelf kalm zijn dood tegemoettreedt.

Een klein verslag is dat van het eerste telefoongesprek, geschreven door Alexander Graham Bell zelf. Je leest er de vreugde van de uitvinder in, die ontdekt dat zijn uitvinding werkt. Ook andere uitvindingen worden door de ontwerpers zelf beschreven. Oliver Wright doet bijvoorbeeld verslag van het moment dat het eerste vliegtuig van de grond komt.

Hitler
Veel reportages uit dit boek zijn goed bruikbaar als bronmateriaal voor het onderwijs. Zoals de beschrijving van de verovering van Jeruzalem door de kruisvaarders, van de ontdekking van Amerika, van de Spanjaarden en de Azteken, en de verhalen uit de tijd van de Franse Revolutie, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Aangrijpend zijn de reportages over de rassenhaat, de slavenveiling, het bloedbad in Wounded Knee, net als het verslag van een lynchpartij. Het genoegen waarmee boeren hiermee bezig zijn en de angst van de zwarte jongen zijn emoties die zo haaks op elkaar staan, dat andere omstanders zich vertwijfeld afvragen hoe zo'n terechtstelling mogelijk is terwijl de jongen onschuldig is. De enige bewijslast vormt zijn donkere huidskleur.

Ook de Tweede Wereldoorlog komt aan de orde. Humorvol is het verslag van Erich Tuch, die toekijkt hoe Hitler zich op een wapenstilstand met de Fransen voorbereidt: „Voor me, op nauwelijks twintig pas afstand, zie ik Hitler de hoek om komen. Hij merkt me niet op. Het hoofd geheven, de ogen star vooruit gericht, loopt hij voort. Nu heft hij de hand om te groeten. Blijft staan en glimlacht genadig naar alle kanten. Is hij gek geworden, denk ik. Wie groet hij daar? Voor wie is dat genadige glimlachje bedoeld? Voorzichtig sluip ik achter hem aan. Weer een knikken en groeten naar links en rechts. Geen wachtpost is er in de buurt. Met geheven hoofd nadert Hitler de wagen, bestijgt waardig de treden en drukt op de versgepoetste deurklink. Die repeteert zijn plechtig optreden, begrijp ik plotseling. Die oefent in alle stilte voor morgen.”

Lewinsky
Een andere bron uit deze tijd is het verslag van een vader die zijn dochtertje voor de Duitsers wil verbergen. Hij verstopt haar in een wasmand. Het kind raakt hiervan echter zo in paniek dat ze begint te huilen. Zo verraadt ze zichzelf. De vader kan zichzelf dit niet vergeven.

Ook over onze tijd zijn getuigenverslagen (onder andere over aids, hongersnood, de val van de Muur, bommen op Bagdad, affaire-Lewinsky) opgenomen. Concluderend kunnen we zeggen dat de auteurs van dit boek erin zijn geslaagd die ooggetuigenverslagen op te nemen die het mogelijk maken je in te leven in verschillende gebeurtenissen uit vele eeuwen wereldgeschiedenis.