Ontdekkingsreis voor kinderen

Prof. Kurt Pahlen moet een boeiend verteller zijn, want het is knap om de jeugd te interesseren voor het begrip consonant, de ontwikkeling van het muziekschrift en voor een symfonie. Lang geleden voerde deze dirigent een aantal gesprekken met kinderen over muziek. Ze verschenen in boekvorm. ”Dat is muziek! Een ontdekkingsreis door het wonderland van de muziek” is een herziene versie van de oorspronkelijke uitgave.

Ze hingen aan zijn lippen. Iedere keer namen de kinderen nieuwe vrienden en vriendinnen mee. Eén middag waarin twee kinderen hun vragen over muziek op de orkest- en operadirigent prof. Kurt Pahlen afvuurden, groeide uit tot bijeenkomsten waarbij het aantal hoofden de hoeveelheid stoelen oversteeg. De intentie van de musicus is kinderen iets van muziek te laten begrijpen, zodat ze er meer van kunnen genieten. Bij de in zijn boek voorkomende jeugd is Pahlens aanpak in ieder geval geslaagd. Hun enthousiasme straalt van de bladzijden af. Nu de jongeren van vandaag nog.

De opzet van de hoofdstukken is identiek. De professor ontvangt een groep kinderen in zijn muziekkamer en stoeit met hen over enkele muzikale onderwerpen. Zowel de muziekleer als de muziekgeschiedenis komt daarbij aan bod, zoals toon, akoestiek, instrumenten, kamermuziek en Händel. Het is uitermate knap hoe de dirigent, veelal met behulp van voorbeelden uit het dagelijks leven, lastige begrippen verheldert.

Toonladdertje spelen

De kracht van Pahlens relaas ligt in de combinatie van theorie en praktijk. Steeds weer wordt de jeugd aan het werk gezet: toonladdertje spelen op een trap, dirigeren of noten noteren. Voor de indertijd aanwezigen leuk, maar voor lezers blijft het droogzwemmen. Een cd met muziekvoorbeelden had dat kunnen ondervangen.

Pahlen neemt zijn pupillen ook mee naar de concertzaal voor Beethovens Zesde en naar het theater voor de opera ”Die Zauberflöte”. Een kritische noot bij het gehalte van diverse opera's blijft achterwege. Positief is dat de auteur in zijn worsteling om de materie zo kindvriendelijk mogelijk te presenteren zich niet heeft verlaagd tot platvloers taalgebruik. Jammer dat hij muziek niet ziet als gave van de Schepper. In een episode over vleermuizen horen de kinderen over de evolutie. Wat de uitgave mist, is een trefwoordenregister. Iets terugzoeken, wordt zo erg lastig. Onbegrijpelijk is het vrijwel ontbreken van illustraties.

Pahlens uitleg laat zich niet lezen als een spannend boek. De voorbeelden en de inbreng van de jongeren houden het geheel luchtig. Saai is Pahlens betoog nergens. Soms is de musicus wat breedsprakig en gaat zijn woordkeus kinderen boven de pet. Daardoor blijft er zelfs na driehonderd bladzijden veel onaangeroerd. De auteur is zich dat bewust: „Ik heb de deur naar het wonderland der muziek nog pas op een kier gezet.”