Titel: Bitters bruid Auteur: Leonard Blussé Uitgeverij: Balans Amsterdam, 1997 ISBN 90 5018 353 0 Pagina's: 208 Prijs: 35,- |
Recensie door W. P. van Kempen - 16 september 1998 Een koloniaal huwelijksdramaDe ondertitel van Bitters bruid, geschreven door de Leidse sinoloog-historicus Leonard Blussé, luidt: Een koloniaal huwelijksdrama in de Gouden Eeuw. Dit drama speelde zich af tussen 26 maart 1676 de dag waarop Cornelia van Nijenroode en Joan Bitter trouwden en de zomer van 1691. Plaats van handeling was vooral Batavia. De inzet betrof een miljoenenbezit en de vraag wie daarover het beheer mocht voeren. Cornelia van Nijenroode was de dochter van Cornelis van Nijenroode, VOC-opperhoofd op het eiland Hirado (voor de Japanse kust), en een Japanse vrouw. Na de dood van haar vader werd zij naar Batavia gezonden, met de vele rijkdommen die haar vader verkregen had. Door de autoriteiten werden deze overigens in beslag genomen (VOC'ers mochten er naast het werk voor de compagnie geen eigen handel op nahouden.) Cornelia trouwde met Pieter Cnoll, opperkoopman van de VOC. Op de omslag van het boek is een deel van een schilderij te zien waarop het echtpaar Cnoll staat afgebeeld. Na de dood van haar man bleef zij als rijke weduwe achter. Met de komst van Joan Bitter, die in de Oost zijn geluk wilde beproeven, ontstaan de verwikkelingen. Bitter, die op de reis naar Indië zijn vrouw verloor, wordt in Batavia attent gemaakt op de rijkdom van de weduwe. Mislukking Voordat het huwelijk werd voltrokken, werden de huwelijkse voorwaarden door een notaris vastgelegd. Het heeft weinig mogen baten. Het huwelijk werd een daverende mislukking. Ruzies over allerlei geldkwesties, scheldpartijen, handgemeen waren aan de orde van de dag. Bitter, een handige jurist, maakte gebruik van allerlei juridische mogelijkheden om met het geld van zijn vrouw te doen wat hij wilde. Cornelia, voor die tijd behoorlijk geëmancipeerd, wilde én geen inzage geven in al haar middelen (achterdocht?) én zelfstandig kunnen handelen. Verwoesten Blussé schrijft in een eigen, ietwat laconieke stijl zijn uitstekend gedocumenteerd verhaal. Jammer dat hij dat ook doet betreffende de godsdienst, zowel naar inhoud als naar vormgeving. |