Recensie door A. F. van Toor - 4 september 1998

Geen droge opsomming van fabrieken

Aardig werk
over aardewerk

Wat is de band tussen Israëlische kibboetzim, het Koningin Wilhelmina Fonds en Maastrichts aardewerk? Monda Heshusius! Deze journaliste houdt zich namelijk met alle drie bezig.

Heshusius heeft al diverse publicaties op haar naam staan. Het jongste product is het meest bijzondere, in die zin dat het enig in zijn soort is. Over Israëls collectieve woonvormen is al veel geschreven, het KWF genereert doorlopend publicaties, maar naar boeken over Maastrichts aardewerk zoekt men tevergeefs. Zócht men vergeefs. Heshusius 'dook erin'.

Breed publiek
Het resultaat mag er zijn. Het werd geen droge opsomming van aardewerkfabrieken, hun ontwerpers en hun producten. Door een voettocht door Maastricht te beschrijven, door verschillende mensen aan het woord te laten, door tips op te nemen van een ervaren rommelmarktbezoekster brengt Heshusius haar onderwerp dicht bij een breed publiek. Ze baant als het ware de weg voor hen naar de lange lijsten decornamen en de jaartallen.

De uitgever heeft meegedacht. Hij gaf alle pagina's met interviews een net afwijkende kleur.

Heshusius liet zich bij het schrijven gelukkig niet verleiden tot romantisering. Verzamelaars zijn snuffelaars. En aan elke goede koop gaat lang zoeken vooraf. Gaan soms ook diverse miskopen vooraf. Maar ook het verleden heeft geen roziger kleur gekregen dan de zwarte werkelijkheid verdient.

Uitbuiting
Duizenden arbeiders bevolkten in de eerste helft van de negentiende eeuw de aardewerk-, papier-, kristal-, en glasfabrieken. „Welk een zegen voor de bevolking”, meenden geschiedschrijvers, ziende op de werkgelegenheid. De andere kant van deze medaille toonde echter uitbuiting, onmenselijke werk- en leefomstandigheden. Een goede voedingsbodem voor de jonge socialistische beweging.

Zo hield Heshusius kunst tegen het licht van de geschiedenis; een basisvoorwaarde om tot een eerlijke beschrijving te komen. Juist in die bedding neemt de waardering voor nijverheid en creativiteit toe. En waardering verdient het Maastrichts aardewerk. Dat ontdekken steeds meer mensen, maar wie er vlug bij is, kan nog mooie stuken voor niet te veel geld tegenkomen. Heshusius gids kan daarbij een eerste, nuttige investering zijn.