Hét symbool van Japan

Bezoekers van Japan kunnen niet om de kimono heen. Hoewel dit prachtige kledingstuk als symbool de laatste 25 jaar flink aan waarde heeft ingeboet, is de kimono diep geworteld in de Japanse cultuur. Fotograaf Paul van Riel bezocht het land van de rijzende zon meer dan vijftig keer en legde de kimono vast in een fascinerend foto-essay.

De Amerikaanse antropoloog Liza Dalby, die vanwege haar studie zelf in Kyoto tot geisha werd opgeleid, legt in een (Engelstalig) voorwoord uit hoe de kimono langzaam evolueerde van dagelijkse kleding tot de formele dracht in de twintigste eeuw. Haar persoonlijke ervaringen gaven haar de mogelijkheid achter de schermen te kijken.

Het kleurige kledingstuk moest aan het eind van de negentiende eeuw wijken voor „de geüniformeerde slaven van de superieure en technologische westerse landen” en maakte in de jaren zestig een redelijke 'come-back' in een enigszins vereenvoudigd model en modieuze kleuren.

Bepaalde tradities bleven. Net zoals je in ons land aan de klederdracht veel kon aflezen over de omstandigheden van de persoon die deze kleding droeg, kon je dat ook bij draagsters van de Japanse kimono. Jonge en ongehuwde meisjes mochten met de punten van de mouwen hun enkels aanraken. Trouwden ze, dan kwam de mouwslip op heuphoogte.

In een cultuur waarin de waarde van formaliteiten een opmerkelijk hoog gehalte heeft, wordt de kimono nu vooral gedragen bij plechtige gelegenheden als bruiloften en jaarwisselingen.

Geisha's vormen een hoofdstuk apart. Een geisha zonder kimono is als een politie zonder uniform. De geisha's zijn hoogopgeleide gastvrouwen in de breedste zin van het woord en ontlenen hun status onder andere aan het dragen van traditionele kleding. Dalby: „Ze zijn geabsorbeerd in de kimono, het is hun grootste professionele uitgave, voor geisha's is de kimono onmisbaar.”

Masker
Bladerend door de wereld die Paul van Riel in de lens van zijn camera ving, kom je achter gesloten deuren. Dat wel. Maar zelfs daar stuit je als westerling op het zorgvuldig opgebouwde masker van de oosterling. Geschilderde poppengezichten bij vrouwen of kwaadaardig omhooggeverfde wenkbrauwen bij mannen dwingen je aandacht naar de buitenkant. En wat, vraag je je af, gaat daarachter schuil?