Zelden werd een oorlog zo slecht verslagen als de Korea-oorlog

De waarheid sneuvelt aan het front

Oorlogsverslaggeving is moeilijk: geheimhouding onder het mom van ”operationele veiligheid” belemmert het werk van verslaggevers. Ook tijdens de oorlog in Korea (1950-1953) sneuvelde de waarheid aan het front, al trokken Nederlandse verslaggevers mee met de troepen. ”Focus op Korea”, een uitgave van de Koninklijke Landmacht, belicht de rol van de Nederlandse pers in de verslaggeving van de Korea-oorlog.

De deling van Korea, met de 38e breedtegraad als grens tussen de noord en zuid, was een weinig succesvolle last-minutemaatregel, genomen in de turbulente nadagen van de Tweede Wereldoorlog. De oorlog tussen Noord- en Zuid-Korea, die op zondag 25 juni 1950 uitbrak, was dan ook de gewapende climax van een reeds door enkele grensincidenten vergezelde woordenstrijd.

De VS reageerden ogenblikkelijk op de aanval. Binnen een paar dagen was generaal MacArthur –onder VN-vlag– onderweg naar Korea met het Achtste Leger en de Zevende Vloot van de VS. Van een „beslissende en snelle strijd”, zoals de Amerikaanse president Truman wenste, was bepaald geen sprake. Uiteindelijk eindigde de oorlog zo'n drie jaar later; te laat voor bijna 1,5 miljoen Noord-Koreaanse en Chinese slachtoffers en de bijna 100.000 VN-doden.

Nederland stuurde het Nederlands Detachement Verenigde Naties (NDVN), een detachement dat al gauw negatief in de publiciteit kwam doordat de eenheid onder anderen bestond uit oud-SS'ers.

Censuur
De Sectie Militaire Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht publiceerde een goed en duidelijk boek over de rol van de Nederlandse pers in de verslaggeving van de Korea-oorlog.

Uitgebreid gaan de schrijvers van ”Focus op Korea” in op het verloop van de operaties. De Korea-oorlog verliep in een jojopatroon, waarbij soms de Noord-Koreanen en hun Chinese bondgenoten, dan weer de VN-troepen aan de winnende hand waren.

De geschiedschrijving vertoont eenzelfde patroon: de eerste, traditionele historici meenden de communisten de schuld te kunnen geven, waarop revisionistische geschiedschrijvers de rollen omdraaiden en de Amerikanen als de ware schuldigen zagen. Postrevisionisten ten slotte verklaarden beide partijen voor een deel schuldig aan de oorlog.

Terwijl historici achteraf proberen te reconstrueren wat zich heeft afgespeeld –en daar soms grote problemen mee hebben–, proberen journalisten dat op het moment zelf – een klus die misschien nog wel meer problemen oplevert.

Censuur
Zelden is een oorlog zo slecht door journalisten verslagen als de Korea-oorlog; de schrijvers van ”Focus op Korea” tonen dat duidelijk aan: de waarheid sneuvelde door zware censuur. Ook de Nederlandse Legervoorlichtingsdienst zag liever niets negatiefs over de Nederlandse militairen ter plekke verschijnen en de beeld dat Nederland van de oorlog kreeg voorgeschoteld, was beslist niet volledig. Het feit dat slechts vier oorlogscorrespondenten –in dienst van het leger– en een freelance journalist zich bezighielden met de Nederlandse verslaggeving, is daar ongetwijfeld mede de oorzaak van geweest.

Waar de Nederlandse pers faalde in het handhaven van de objectiviteit, slaagden de militaire geschiedschrijvers. Het boek, met tientallen foto's, is dan ook een aanrader, al is de conclusie bedroevend: het eerste slachtoffer van een oorlog is de waarheid.