Het dagblad
in België

België lijkt van alle Europese landen het meest op Nederland, maar bij nader inzien wijkt het op tal van punten toch ook behoorlijk af. Dat geldt zeker voor de dagbladpers, zo blijkt uit het onlangs verschenen boek van Els de Bens: ”De pers in België”. Daarin geeft zij, blijkens de ondertitel, „het verhaal van de Belgische dagbladpers, gisteren, vandaag en morgen”.

Een van de verschillen met Nederland is uiteraard de tweetaligheid. Kranten zijn taalproducten. Ook in de geschiedenis van de Belgische dagbladpers komt de emancipatie van het Vlaamse volksdeel tot uitdrukking. In de negentiende eeuw waren alle of vrijwel alle in België verschijnende kranten Franstalig. Pas na 1900 begint de opmars van de Vlaamse dagbladpers.

In 1965 was de oplage van de Franstalige kranten nog groter dan die van de Nederlandstalige. Thans heeft de Vlaamse pers de Franse veruit overvleugeld. Om precies te zijn: 1,2 miljoen Nederlandstalige kranten staan tegenover 670.000 Franstalige. De oplage van de Franse kranten is de laatste decennia fors teruggelopen.

Wordt in Nederland bijna 90 procent van de dagbladen op abonnementsbasis verspreid, in België is dat niet veel meer dan 40 procent. Vroeger lag het Belgische percentage abonnementen nog lager. Tussen beide landen is er wat dat betreft een groot verschil. Volgens de auteur verklaart dat grote aandeel van de losse verkoop waarom de totale oplage van de Belgische dagbladpers relatief laag is.

In Nederland worden 4,4 miljoen kranten afgezet op 16 miljoen inwoners. In België bedraagt het aantal inwoners tweederde van dat in Nederland, maar de krantenoplage is nog niet eens de helft. Blijkbaar garanderen abonnementen de uitgever niet alleen een vaste afname, maar stimuleren ze tevens het krantlezen.

Een omvangrijke losse verkoop betekent ook dat kranten hun oplage op en neer zien gaan al naar gelang het nieuwsaanbod. Zo veroorzaakte het overlijden van koning Boudewijn en de kroning van zijn opvolger een kleine oplagestijging. Datzelfde gold voor de affaire-Dutroux in 1996.

De tweedeling in Nederlandstalige en Franstalige kranten, gevoegd bij de beperkte krantenafname, leidt ertoe dat de oplage van de meeste dagbladen maar beperkt is. De grootste Belgische krant is slechts de helft van De Telegraaf in Nederland.

Een apart geval is het Duitstalige blad Grenz-Echo, dat verschijnt in de na de Eerste Wereldoorlog geannexeerde regio's Eupen en Malmédy. Een dagblad met een beperkte oplage (niet veel meer dan 10.000 exemplaren), dat ondanks allerlei problemen tot op heden het hoofd boven water wist te houden.

Alles bij elkaar genomen biedt de omvangrijke studie van mevrouw De Bens, hoogleraar aan de faculteit politieke en sociale wetenschappen van de Gentse universiteit, een grote hoeveelheid informatie. De interesse in de Belgische persgeschiedenis moet wel groot zijn om het hele boek door te worstelen.