Titel: George Sand, een leven in rebellie en liefde
Auteur: Daphne Schmelzer
Uitgeverij: Balans
Amsterdam, 2000
ISBN 90 5018 542 8
Pagina's: 232
Prijs: ƒ 39,50

Liefde en rebellie

Komen tegenwoordig de meeste liefdes tot stand via de tv-quiz, internet, de soap en de discotheek, vroeger was dat nog eens anders en kwam de liefde soms heel het leven niet. In het uitzonderlijkste geval kon het gebeuren dat je als enige vrouw in het vreemdelingenlegioen tegen de ware aanliep. Maar ook dat je als vrouwenvoorvechtster in het rebelse Frankrijk van de 19e eeuw de ware juist niet vond.

Twee boeken met titels waarin het woord liefde voorkomt. ”Een liefde in Afrika” is al aan veel landen verkocht, maar verschijnt nu in het Nederlands. Het is het levensverhaal van Susan Travers (Londen, 1909). Tot haar dertigste leidt Susan Travers het prettige leven van een society-telg in Engeland, Frankrijk en Italië. Ze brengt haar leven na de kostschool vooral door op party's, tennisbanen en skipistes. Als in 1940 de oorlog uitbreekt, heeft ze na vele veroveringen de ware Jacob nog niet gevonden. Ze twijfelt wat ze zal doen. Impulsief besluit ze zich aan te sluiten bij het Franse vreemdelingenlegioen. Via Finland vaart ze om de Kaap naar het noorden van Afrika. Daar wordt ze de persoonlijke chauffeur van generaal Koenig. Tussen hen bloeit een hartstochtelijke relatie op die echter niet kan standhouden, want Koenig is er de man niet naar om te breken met zijn echtgenote.

Travers voert de lezer mee naar het slagveld van Bir Hakeim, waar de geallieerden tegen Erwin Rommel vechten. Via Italië en Frankrijk trekt ze mee Duitsland in en viert daar de bevrijding. Dan komt de grote leegte: wat gaat zij doen? Ze blijft in het Vreemdelingenlegioen, is in Marokko en Indo-China en trouwt op haar 37e met de legionair Nicholas Schlegelmilch. Uit het huwelijk worden twee kinderen geboren. In haar hart blijft Susan Travers houden van generaal Koenig, uit wiens handen ze ten slotte, op leeftijd gekomen, de hoogste militaire medaille van het Franse Vreemdelingenlegioen ontvangt.

”Een liefde in Afrika” is het verhaal van moed, trouw en kameraadschap op het slagveld. Het is tegelijkertijd het verhaal waarin mannen en vrouwen het allesbehalve nauw nemen met de algemeen humane, laat staan christelijke moraal op relationeel vlak. Het is een meeslepend menselijk verhaal, tragisch, omdat de liefde tussen Travers en Koenig door de omstandigheden wordt geblokkeerd.

Bleef het ten diepste voor Susan Travers bij die ene liefde, bij George Sand waren het er vele, zo valt te lezen in ”George Sand, een leven in rebellie en liefde”. De naam George Sand roept associaties op met de minnares van Chopin, het boegbeeld van vrouwenemancipatie en de sigaren rokende vrouw in mannenkledij in het begin van de 19e eeuw. Daphne Schmelzer schreef een biografie over de controversiële Sand wier echte naam Aurore Dupin was (1804-1876). Sand was een stuwende kracht achter de Franse revolutie van 1848. Zij inspireerde mensen als Balzac en Flaubert, verkeerde in kringen van Stendhal en De Musset.

In heel haar onrustige leven vond Sand niet de grote liefde die Travers wel ontmoette. Maar de tijden zijn natuurlijk anders. Beiden durven in de eigen situatie iets te doen waarvoor persoonlijke kracht nodig is. Dat is misschien grosso modo de boodschap van deze boeken: doen wat je hart je ingeeft en niet terugdeinzen voor het avontuur (Travers) of je inzetten voor een maatschappelijk ideaal, ook al is het op korte termijn vruchteloos (Sand).

”Een liefde in Afrika” is een boeiend geschreven portret dat in goede aarde zal vallen bij liefhebbers van oorlogsliteratuur, verluchtigd met zwart-wit fotomateriaal en een bronnenlijst. ”George Sand” behoort tot een ander genre. Het is meer een modern portret dan een klassieke biografie. Bovendien vergt de schrijfster veel van het inlevingsvermogen van de lezer. Hoewel Schmelzer zich baseert op de vele boeken en autobiografische aantekeningen over en van Sand, komt in dit verhaal weinig tot uitdrukking wat Sand nu werkelijk dreef. Wel lukt het haar om enige misverstanden die over Sand ingebakken zijn geraakt, te corrigeren.