Schrijvers als
vreemdelingen

Zelden zie je ze op deze manier bij elkaar, de schrijvers van nu. Want literatoren zijn in veel opzichten einzelgängers. Ze zullen zich eerder willen onderscheiden dan in een bepaald kader laten plaatsen. ”Vreemdeling in eigen landschap” is dan ook in veel opzichten uniek.

De bundel, die bestaat uit een aantal interviews die eerder in dagblad De Telegraaf verschenen, kan gezien worden als een poging om bepaalde tendenzen te ontdekken in de wirwar van de hedendaagse literatuur.

De indeling van de 29 gesprekken met auteurs in een vijftal hoofdstukken werd volgens de schrijfster door het materiaal zelf opgeroepen. Hoogervorst was vooral geïnteresseerd in de vraag in hoeverre een schrijver zich „vreemdeling” voelt en „anders is”. „De auteurs (...) hebben allemaal in meer of mindere mate de buitenstaanderschap uitvergroot, geïntensiveerd en bovendien als belangrijke bron van schrijverschap aangewezen. Buitenstaanders houden niet van groepen. Ondanks hun weerzin in groepen te worden ingedeeld, heb ik toch de vrijheid genomen de 29 oude en jonge schrijvers in deze bundeling in onderlinge hoofdstukken onder te brengen. Elk hoofdstuk geeft een beeld van een type vreemdelingschap.”

Achtereenvolgens komen de ”kinderen van Nederlanders met een Indisch verleden”, de ”migranten en kinderen van migranten”, de ”schrijvers als buitenstaanders”, de ”kinderen van de oorlog” en de ”kinderen uit de jaren vijftig” aan het woord.

Verschillen
Op zichzelf is het best interessant om een kijkje te nemen in het leven van Connie Palmen, Kader Abdolah, Marcel Möring, Simon Vinkenoog, Josien Laurier en andere bekende en minder bekende auteurs. De vraag is echter of al die wetenswaardigheden uit het ”buitenstaandersleven” van deze auteurs bijdraagt aan een beter verstaan van hun werk en in hoeverre er werkelijk sprake is van verschillende soorten vreemdelingschap.

Het zich afzetten tegen en verwerken van het verleden komt bovendien niet in elk interview even duidelijk aan de orde. Ieder gesprek is weer anders. Zelfs tussen de migrantenschrijvers, die nog het meest als aparte groep zichtbaar zijn, doen zich grote verschillen voor.

Hoogervorsts bundeling is een leuk en leesbaar boek, vooral voor degenen die al het en ander van de auteurs hebben gelezen en nu de kans krijgen de mens achter de schrijver te ontmoeten. De vormgeving is mooi; elk interview wordt voorafgegaan door een foto van de auteur en een korte bibliografie. Af en toe is de toonzetting van de gesprekken erg voyeuristisch, maar de meeste bijdragen lezen prettig.

Toch blijft de vraag of een boek als dit niet een beetje overbodig is. Eén interview in een cultuurbijlage van een krant leest prettig en past in die omgeving, maar 29 interviews achter elkaar met 29 heel verschillende mensen is wellicht wat te veel van het goede.