Wereldgeschiedenis in een notendop

Een boekje waarin de wereldgeschiedenis in een notendop wordt beschreven: wie durft dat anno 2000 nog aan? De geschiedenisles in het voortgezet onderwijs gaat sinds de invoering van de Tweede Fase immers meer en meer op in het aanbrengen van historische vaardigheden. En niet alleen bij geschiedenis.

Vaardig zijn is het gouden kalf waar het onderwijs momenteel om danst. Kennis, ach, waar maak je je eigenlijk druk om? Als je de vaardigheid hebt om in de bibliotheek je weg te vinden en enigszins op de hoogte bent met de producten die Bill Gates de massa oplegt, waarom zou je dan nog parate kennis nodig hebben?

Het valt natuurlijk niet te ontkennen dat bovengenoemde vaardigheden zo langzamerhand een must zijn. Toch kan dit ook ontaarden. De kritiek op de vaardighedencultus lijkt echter zo langzamerhand te verstommen. Alles went immers. En ja, de leerling wordt zo heerlijk zelfstandig. Wat er dan aan thematiek aan de orde gesteld dient te worden, is vaak weggestopt in bloedeloze formules, die in domeinen zijn ingedeeld. Deze domeinen functioneren echter pas dan als men wéét dat Alexander de Grote en Bismarck geen tijdgenoten waren en dat Lodewijk XIV niet kon communiceren via de fax.

Vermageringskuur
Na de vermageringskuur van de Tweede Fase mag er echter gerede twijfel bestaan over het niveau van de toch al matige kennis van de geschiedenis. Tweede-Kamerleden zien er immers geen been in om Willem van Oranje in Dokkum te laten vermoorden. De veronderstelling dat de aanduiding Tweede Wereldoorlog betekent dat er ook een Eerste moet zijn geweest, mag niet op meewarig hoongelach rekenen, maar dient beschouwd worden als een blijk van denkkracht.

En dan een boekje uitgeven over de wereldgeschiedenis in een notendop... Gelukkig zijn er nog historici die van mening zijn dat we onze lieve scholieren niet zonder een basispakket van kennis, een canon, de boze wereld in mogen sturen. De commissie-De Wit, die de politiek adviseerde over de toekomst van het geschiedenisonderwijs, pleitte nadrukkelijk voor een basispakket van kenniselementen waarover elke ontwikkelde Nederlander moet kunnen meepraten.

Jan van Oudheusden, hoofdredacteur van het blad voor geschiedenisdocenten Kleio, nam de handschoen op. In een paperback van slechts 165 bladzijden geeft hij een overzicht van de wereldgeschiedenis, met uiteraard die aspecten die hij noodzakelijk vindt om te weten.

Ik moet zeggen dat hij redelijk geslaagd is in zijn project. Het boekje is geen omgevallen feitenkast geworden en het is nog leesbaar ook. Terecht stelt Van Oudheusden dat kennis van de grote lijn noodzakelijk is om inzicht te krijgen in de details. Voor elke burger is dit boekje een aardige test om te kijken in hoeverre hij of zij het predikaat ”ontwikkeld” verdient.

Clichés
Verwacht uiteraard van dit boekje geen diepgravende analyses, geen vernieuwende concepten. De auteur vervalt van tijd tot tijd in de clichés („bij Calvijn is alle vermaak taboe”) en eenvoudige schematisering. Dat lijkt echter inherent aan een zo beknopte geschiedschrijving. Als hij met deze publicatie bijdraagt aan het besef dat het handig is om toch wat parate kennis te hebben, is zijn publicatie bij voorbaat geslaagd te noemen.