„F-16 dwars door vliegtuigje heen”

Zwartgeblakerd ligt het wrak van de F-16 in de besneeuwde weilanden. Ginds staat een helikopter. Mensen van politie en luchtmacht lopen af en aan. Honderden meters verderop zoekt een peloton van de Mobiele Eenheid naar de restanten van het verongelukte sportvliegtuigje.

Omwonenden zijn er als de kippen bij om te vertellen wat er is gebeurd. Mario Burgers heeft het niet gezien, wel gehoord. „Drie of vier straaljagers gingen door de geluidsbarrière. Een ontzettend harde knal. Daarna was het net of er een bom naar beneden kwam.” Zijn buurman heeft het zien gebeuren. „Die straaljager ging dwars door het vliegtuigje heen.”

De vierpersoons Piper 28 was tegen half twaalf opgestegen van het vliegveld Seppe bij Bosschenhoofd. Ruim een halfuur later volgde de botsing met de F-16. Onoplettendheid is mogelijk de oorzaak van de crash. Een F-16 verschijnt eerst als stipje aan het firmament, maar is binnen enkele seconden dichterbij. Een moment van onoplettendheid kan letterlijk dodelijk zijn.

Seconden
Volgens burgemeester Van Agt van Etten-Leur is zijn gemeente aan een ramp ontsnapt. „Als de botsing zich enkele seconden eerder of later had afgespeeld, hadden de wrakstukken op de bebouwde kom terecht kunnen komen.” De F-16 stortte na de botsing neer in de weilanden bij Hoeven, gemeente Halderberge. In een straal van 300 tot 400 meter rond het neergekomen toestel staan geen woningen.

Behalve kerosine bevatte het jachtvliegtuig ook hydrazine, een zeer giftige en uiterst brandbare stof. De autoriteiten kozen er na de crash voor het toestel ”gecontroleerd” te laten uitbranden, zodat de hydrazine vervloog. Boeren in de omgeving kregen het advies deuren en ramen te sluiten.

De piloot van de F-16 wist zich met haar schietstoel in veiligheid te brengen. De vrouw is de enige volledig operationele vrouwelijke F-16-vlieger bij de Koninklijke Luchtmacht. Er zit een aantal vrouwen in de opleiding.

Geen wapens
Volgens een woordvoerder van de luchtmacht nam de onfortuinlijke F-16 met twee soortgelijke jachtvliegtuigen deel aan een oefening. Gelijktijdig was een andere missie met twee F-16's in de lucht. Het neergestorte jachtvliegtuig had geen wapens aan boord. Het toestel was ongeveer 20 miljoen gulden waard.

Volgens de woordvoerder vliegen F-16's met grote regelmaat boven gebieden waar ook sportvliegtuigen komen. Dergelijke vluchten worden zorgvuldig voorbereid. De kisten die gisteren in de lucht waren, maakten een gecontroleerde vlucht. Aanvalsvluchten en schijngevechten vinden alleen plaats boven de Noordzee.

Volgens woordvoerder H. Lichtenveld van de Raad voor de Transportveiligheid komt het nauwelijks voor dat vliegtuigen in de lucht op elkaar botsen. „Het is zo zeldzaam dat we er geen statistieken van bijhouden. Het enige wat de onderzoekers zich kunnen herinneren, is een ongeval in Hilversum in 1998. Vlak voor de landing op vliegveld Hilversum vlogen toen twee sportvliegtuigen op elkaar. De vier inzittenden raakten gewond.

Woonwijk
De Koninklijke Luchtmacht schafte ooit 213 F-16's aan. Het toestel volgde in 1979 de roemruchte Starfighter op. Sinds '79 zijn er 32 toestellen neergestort. De voorlaatste crash was in september van dit jaar, toen een F-16 van Volkel neerkwam in de Noordzee. De vlieger werd gered. Het meest in het oog lopende ongeval was in februari 1992. Toen kwam een F-16 van de vliegbasis Twenthe neer in een woonwijk van Hengelo. Er vielen wonderwel geen doden.

Van de resterende F-16's bij de luchtmacht ondergaan er 138 een zogenaamde ”midlife update”. Met deze levensverlengende operatie moet het mogelijk zijn de toestellen tot 2010 in de lucht te houden. Over de vervanging wordt momenteel nagedacht. De Amerikaanse Joint Strike Fighter gooit hoge ogen.

De 108 operationele toestellen zijn verdeeld over drie vliegvelden: Volkel, Twenthe en Leeuwarden. Op de vliegvelden zijn respectievelijk drie, een en twee operationele F-16-squadrons met ieder achttien jachtvliegtuigen. Op Twenthe is ook een opleidingseenheid gestationeerd. Minister De Grave heeft in de Defensienota aangekondigd een squadron F-16's te willen afstoten: het 306-squadron van de vliegbasis Volkel.