Vertwijfeld kijken naar een brilletje

Niet dus. De laatste totale zonsverduistering in Nederland was op 3 mei 1715, ver voordat de moeder van de Ecodrome-directeur het levenslicht zag. „Maar”, stelt Beersma zijn baas gerust, „mensen die ooit een gedeeltelijke zonsverduistering meemaakten, zijn daar vaak zo van onder de indruk, dat ze jaren later menen dat het een volledige verduistering was.”

De honderden bezoekers van het Ecodrome, vandaag gelokt met een „gratis goedgekeurd brilletje” en een speciaal eclipsprogramma, zullen die bijzondere ervaring moeten missen. Turend naar de lucht zien zij sinds twaalf uur niet veel anders dan wolken. Weliswaar mooie witte, maar toch: wolken. De paar momenten dat de zon zich vertoont, ontlokken vreugdekreten. Hier en daar klinkt applaus.

Om 12.28 uur, hét tijdstip, valt er een diepe stilte. Iedereen weet het: de maximale verduistering duurt slechts twee minuten. De seconden verglijden. Vertwijfeling slaat toe. Eclipsbrilletjes worden argwanend bekeken of ze wel deugen. Het helpt niets. De zon is niet verduisterd, ze is gewoon wég.

Even over half een grijpt Beersma, door Ecodrome 'ingehuurd' om het publiek te informeren over de eclips, zijn microfoon. „We zijn nu over het hoogtepunt heen; de verduistering zal steeds verder verdwijnen”, zegt hij zo neutraal mogelijk. Niemand reageert, maar de teleurstelling hangt voelbaar in de lucht: Dít was het dus.

Zwarte gat
„Ik geloof dat ik het beroemde zwarte gat heb gezien”, vat de 71-jarige W. Cornelissen uit Zwolle zijn ervaringen op deze historische woensdag samen. Ook de vorige zonsverduistering, in 1961, gaf hem geen kick. „Ik kan me er zelfs niets van herinneren.” „We woonden toen in Bilthoven, één hoog op een flatje”, helpt zijn vrouw. „Ja, dat klopt”, reageert Cornelissen, „maar of we gekeken hebben, ik weet het eerlijk niet.”

Het scheelde niet veel of de bejaarde Zwollenaar was dinsdag naar Frankrijk gereisd. „Ik had geen eclipsbrilletje, daarom ben ik thuisgebleven.” Hij schiet in een onbedaarlijke lach. „Hier worden ze gratis uitgedeeld. En ik ben met m'n museumjaarkaart ook nog gratis het Ecodrome binnengekomen. Typisch Hollands.”

Enkele tientallen kilometers ten zuiden van Zwolle fietst het duo Robert en Annet uit Papendrecht. Zij volgden het natuurschouwspel vanaf een terrasje in Vierhouten. Enthousiast brengen ze hun ervaring onder woorden: „De zon was goed te zien, de wolken waren mooi gekleurd. Een prachtig lichtspel. 't Is ons reuze meegevallen.”

Dat is ook het gevoel van J. Berkhout uit Almere, op vakantie in het driesterrenhotel Dennenhoeve in Nunspeet. „Ik heb vanuit mijn kamer gekeken: buiten zag ik de gedeeltelijke verduistering en achter me, op de televisie, de volledige. Ik hoefde dus niets te missen.” Nog net op tijd kon Berkhout twee brilletjes bemachtigen. „Bij Pearl. Gisteren kon ik ze ophalen. Mijn vrouw is daar vaste klant, ziet u.” De verduistering in 1961 weet Berkhout zich nog levendig te herinneren. „Toen keken we door beroete glaasjes, maar ja, dat mag niet meer.”

Fascinerend
Het personeel van Dennenhoeve kreeg precies tien minuten vrijaf om buiten te zien hoe de maan voor de zon schoof. Een raambiljet in de hal wees de gasten erop dat zij het gedurende die tijd zonder bediening moesten stellen. „Niet erg hoor”, sust de telefoniste. „De gasten waren zelf ook allemaal buiten of op hun kamer om naar de verduistering te kijken.”

Erik-Jan Verburg, student en in de vakantie parkeerwachter op strand Horst, zag een lucht vol wolken, „maar net waar de zon stond, was het helder blauw. Puur geluk.” Nogal wat mensen kozen een plek aan de randmeren om de eclips te bewonderen. „Om twaalf uur was het flink druk hier. Niet met surfplanken, maar met gezinnen.”

Fascinerend vond Erik-Jan de eclips. „Het werd donker, op een aparte manier, en er was geen schaduw.” Ook op de A28, die stijf langs strand Horst loopt, was het effect van de verduistering merkbaar. „Normaal gesproken hoor ik constant autogeraas, maar het was nu een halfuur vrijwel stil.”

Er stopt een Renault met surfplank bij het tolhuis. Erik-Jan rekent het parkeertarief af: 6 gulden. De chauffeur denkt grappig te zijn: „Niet gratis vanmiddag? Had ik wel verwacht, na zo'n verduistering.”

„Kunnen we niet aan beginnen”, reageert de vakantiewerker. „'t Kan morgen wel weer donker zijn.”

Opgeklopt
In de binnenstad van Utrecht konden, net als in Zwolle, de eclipsbrilletjes op zak blijven. Voor en na de met hoge verwachtingen omgeven verduistering kwamen ze af en toe nog even van pas, maar op het moment suprême waren de wolken heer en meester. Echt donker werd het niet, zelfs van schemering was geen sprake. Dat de straatverlichting brandde, viel nauwelijks op. Van enige euforie over de eclips was dan ook geen sprake. „Dit is geen verduistering, dit is oplichting”, aldus een groepje studenten.

De teleurstelling was ook groot in de badplaats Scheveningen, waar vooral grijze wolken te zien waren. Uitgerust met eclipsbrilletjes, cd's, lasglaasjes en filmnegatieven hadden honderden belangstellenden zich opgesteld op de boulevard en het strand bij het Kurhaus. Maar de verwachtingen bleken te hoog gespannen. Slechts een enkeling klapte toen de zonsverduistering rond half één luttele seconden te zien was. „Deze toestand is echt opgeklopt”, verwoordt een Brabants groepje de teleurstelling.