Tjeenk Willink: Enige
kans voor lijmpoging

Informateur Tjeenk Willink gaf vanmorgen een persconferentie, nadat hij formeel was begonnen aan zijn opdracht en nadat hij met demissionair premier Kok had gesproken. De informateur voert vanmiddag gesprekken met de fractieleiders Melkert (PvdA), Dijkstal (VVD) en De Graaf (D66). Hij zei enigszins optimistisch te zijn omdat het kabinet vorige week woensdag als geheel ontslag heeft aangeboden. Bovendien willen zowel PvdA als VVD een lijmpoging en heeft D66 zich daartegen niet verzet.

De PvdA-fractie is creatief aan het werk gegaan om D66 weer in de paarse coalitie te brengen. Zij denkt daarbij aan de invoering van een raadplegend referendum. Daarvoor is geen grondwetswijziging nodig.

De PvdA is overigens sterk verdeeld over de vraag wat er moet gebeuren als de lijmpoging van Tjeenk Willink mislukt. Een aantal prominente PvdA'ers wil dat er dan nieuwe verkiezingen komen; anderen zijn van mening dat er, mede gelet op de oorlog met Servië, een kabinet van PvdA en VVD gevormd moet worden.

Ondertussen lijkt D66 de rekening door de kiezer de rekening gepresenteerd te krijgen van de onstane crisis. Uit een peiling blijkt dat de democraten zeven zetels in de Tweede Kamer zouden krijgen als er nu verkiezingen gehouden werden. Op dit moment hebben ze er veertien. De daling ten opzichte van het huidige zetelaantal is overigens niet van de afgelopen week. Sinds de verkiezingen van vorig jaar is de partij in de peilingen langzaam achteruit gegaan.

De verschuivingen tussen de grote partijen zijn minimaal. Als er nu verkiezingen gehouden worden, kan de VVD rekenen op 39 zetels. Dat is net zoveel als voor de crisis en één zetel meer dan nu het geval. PvdA krijgt er in de peilingen een zetel bij, maar dat is altijd nog één minder dan nu (45). Het CDA stijgt van 29 nu tot 31. Groen-Links is de grote winnaar, namelijk van elf nu naar zestien.

Referendum
In de PvdA-fractie is in de afgelopen dagen hard gewerkt aan een voorstel voor een consultatief of raadplegend referendum. Bij een correctief referendum, zoals D66 dat graag wilde, is de overheid gebonden aan de stemuitslag. Bij een consultatief referendum is dat niet het geval. Daarvoor is ook geen grondwetswijziging noodzakelijk. De wetgever kan een wet die dit regelt met een gewone meerderheid aannemen. Bij een grondwetsherziening is minimaal tweederde meerderheid nodig.

PvdA-fractievoorzitter Melkert zal het idee van zijn fractie inbrengen bij het gesprek dat hij vanmiddag heeft met informateur Tjeenk Willink. Tijdens de pinksterdagen heeft Tjeenk Willink ook gewerkt. Hij heeft enkele telefonische contacten gehad, onder meer met D66-fractievoorzitter De Graaf, die de afgelopen dagen in Frankrijk verbleef.

Verdeeldheid
Over de vraag wat er moet gebeuren als de lijmpoging van informateur Tjeenk Willink mislukt, bestaat binnen de PvdA verdeeldheid. Dat blijkt het uit Vlugschrift van de partij dat dit weekend verscheen dat verschillende prominenten, waaronder staatssecretaris Adelmund van Onderwijs en oud-burgemeester Van Thijn, vinden dat de partij verder moet regeren met de liberalen. Op die lijn zit ook de VVD. Van Thijn wijst erop dat ons land in staat van oorlog verkeerd. Een verkiezingscampagne vindt hij momenteel ongepast.

„PvdA en VVD hebben een ruim mandaat van de kiezer”, aldus mevrouw Adelmund. De afspraken die in het regeerakkoord zijn gemaakt over werk, onderwijs, veiligheid en zorg, noemt de oud-PvdA-partijvoorzitter ronduit goed. Oud-fractievoorzitter Wöltgens en Eurolijsttrekker Van den Berg vinden dat er na het onverhoopt definitief afhaken van D66, nieuwe verkiezingen moeten komen.