Tjeenk Willink mag
breuk in paars lijmen

De benoeming van Tjeenk Willink komt in politiek Den Haag niet onverwachts. De PvdA'er, die tot 1997 voorzitter van de Eerste Kamer was, staat bekend als een kundig, voorzichtig, maar ook doortastend politicus, die in alle politieke groeperingen gezag geniet. Als informateur stond hij aan de wieg van zowel het eerste als het tweede paarse kabinet. Tjeenk Willink is gisteren meteen aan de slag gegaan en zal dinsdagochtend, na een gesprek met demissionair premier Kok, in een persconferentie verslag doen van zijn bevindingen.

Gistermiddag hebben de fractievoorzitters van de kleine partijen advies uitgebracht aan de Koningin. Niet direct nieuwe verkiezingen, maar eerst proberen of op grond van de vorige verkiezingsuitslag een nieuw kabinet kan worden samengesteld, was het advies van GPV-leider Schutte. Wat hem betreft ligt een coalitie van PvdA en VVD het meest voor de hand. „PvdA en VVD waren in 1998 de grote overwinnaars”, stelt Schutte. „Dat D66 in het kabinet kwam, is –ook gezien de verkiezingsuitslag– een fout geweest die nu hersteld kan worden.” Als de combinatie PvdA/VVD niet mogelijk blijkt, kan volgens Schutte ook worden gekeken of CDA en/of GroenLinks willen aanschuiven. Pas als al die mogelijkheden niet kunnen, moeten er nieuwe verkiezingen komen.

Opvallend is dat GPV en RPF, die het vaste voornemen hebben de komende verkiezingen –ook als die al in het najaar plaatshebben– met één lijst uit te komen, met een verschillend advies naar de Koningin zijn gegaan. RPF-leider Van Dijke heeft Hare Majesteit geadviseerd direct nieuwe verkiezingen uit te schrijven. „D66-voorman De Graaf heeft zelf gezegd dat de breuk onherstelbaar is. Met lijmen moet je dan ook geen tijd verliezen. De PvdA wil niet verder met alleen de VVD. Dan rest er niets anders dan meteen nieuwe verkiezingen.”

Rompkabinet
Ook SGP-leider Van der Vlies heeft bij de Koningin gevraagd om nieuwe verkiezingen. Wat hem betreft hoeven die echter niet per se zo snel mogelijk plaats te hebben. De SGP'er pleit voor het spoedig tot stand brengen van een „rompkabinet” met een „afgebakend mandaat.”

Dit heeft volgens hem als voordeel dat D66, die in het huidige demissionaire kabinet toch niet meer is geïnteresseerd, ook daadwerkelijk aan de kant komt te staan. Vervolgens kunnen PvdA en VVD, die de vrijgevallen ministersposten naar wens al dan niet kunnen opvullen, met gezag in buiten- en binnenland optreden. Van der Vlies: „Een rompkabinet moet weer gewoon beëdigd worden. Dat geeft er toch een steviger basis aan, een basis die naar ons gevoel nodig is nu we als land verwikkeld zijn in de kwestie Kosovo.”

Gedoogsteun
Als er na de verkiezingen een linkse meerderheid komt, is de SP bereid regeringsverantwoordelijkheid te dragen of gedoogsteun te leveren. Dat zei fractieleider Marijnissen gisteren na zijn bezoek aan de Koningin. „Als we echt in staat zouden zijn een aantal langlopende problemen in dit land aan te pakken, bijvoorbeeld op het gebied van de zorg of het onderwijs, dan wil ik in mijn partij best uitleggen dat we in het kabinet moeten gaan zitten. Onze leus ”Stem tegen, stem SP” slaat op de neo-liberale richting van de politiek”, aldus Marijnissen, „niet op een negatieve grondhouding tegenover alles.”

De SP-leider ziet niets in de poging die nu wordt aangewend om de breuk in het paarse kabinet te lijmen. Zoiets is volgens hem alleen maar bedoeld om D66 verder te isoleren en haar de zwartepiet toe te schuiven. Marijnissen wil nieuwe verkiezingen en hoopt dat de linkerflank van de Kamer dan zal groeien van de huidige 75 „naar bijvoorbeeld tachtig zetels.”