Geruzie over bombardementen

De laatste voorzitter van de Evangelische Volkspartij, Ofman, zei dit op de inderhaast belegde bijeenkomst van de partij in de Utrechtse discotheek Seven, afgelopen zaterdag. De vergadering was belegd omdat twee van de elf Tweede-Kamerleden van GroenLinks hun aanvankelijke steun aan de NAVO-bombardementen weer hadden ingetrokken. Ook de vier leden tellende Eerste-Kamerfractie van GroenLinks liet deze week weten niet langer achter die bombardementen te staan.

Hun standpunt kreeg zaterdag steun van de pacifistische vleugel in de partij, die vooral bestaat uit oud-leden van de PSP. Bij eerdere discussies in de partij over kwesties van oorlog en vrede haalden zij zelden een meerderheid. Zij verweten Rosenmöller en de zijnen vooral dat zij aan hun steun niet de voorwaarde hadden verbonden dat de acties in het kader van de Verenigde Naties hadden moeten worden gevoerd.

Morele superioriteit
Bij het begin van de bijeenkomst had de kersverse voorzitster mevrouw M. de Rijk de aanwezigen nog gevraagd de discussie stijlvol te voeren en niet te vervallen in „gevoelens van morele superioriteit.” Maar dat advies werd snel vergeten. Wanneer Rosenmöller even later tegenover een groep verhitte criticasters in alle rust probeert uit te leggen waarom zijn fractie van mening is dat er geen alternatieven waren voor de NAVO-acties, staat iemand in de zaal op en bijt hem toe: „Stop met deze demagogie en het napraten van de NAVO.”

Ook Rosenmöller zelf wordt dan even fel: „Het is geen demagogie. Het is een analyse. De zaak ligt niet zwart-wit, nul of honderd. We hebben al eerder een keuze gemaakt om Milosevic onder druk te zetten met het militaire dreigement. Doordat we die keuze toen maakten, is het nu nodig om door te gaan.”

Rosenmöller doet wel de toezegging dat hij de rol van de Verenigde Naties meer zal benadrukken. Ook uit hij felle kritiek op de vluchtelingenopvang in het grensgebied van Kosovo. „De professionaliteit van het militaire optreden van de NAVO met zijn precisiebombardementen staat in schril contrast met het amateurisme waarmee de landen van de Europese Unie zich op het probleem van de honderdduizenden vluchtelingen hebben voorbereid. De slachtoffers van deze oorlog moet ruimhartig goede opvang worden geboden, ook in de landen van de Europese Unie zelf.”

Respect
Maar verder wil Rosenmöller niet gaan. „Ik heb respect voor mensen die hier blijven pleiten voor een geweldloze oplossing. Maar dan vraag ik ook respect voor de mensen die hun steun voor de NAVO-acties motiveren met de constatering dat er geen alternatieven meer waren. GroenLinks is geen pacifistische partij. Dat station hebben we al eerder gepasseerd.”

De verwijten en beschuldigingen vliegen de hele middag door de zaal. Het Eerste-Kamerlid Pitstra geeft de Tweede-Kamerfractie van zijn partij er de schuld van dat ook GroenLinks nu medeverantwoordelijk is voor de humanitaire ramp in Kosovo. Maar een ander partijlid, Czycewski, brengt daartegenin: „GroenLinks in de Tweede Kamer heeft zich niet in de positie laten manoeuvreren dat ze alleen maar zegt dat dingen niet deugen. Met alle twijfel en ellende die het met zich meebrengt, heb ik daar respect voor.”

Gandhi-methode
Maar er worden ook constructieve oplossingen bedacht en aangedragen. Velen verwachten het van een bemiddelende rol van de VN, anderen spreken zich uit voor grondtroepen of voor hervatting van de diplomatie. Maar een jonge GroenLinkser roept op de Gandhi-methode toe te passen: met z'n allen naar de Balkan fietsen en daar ergens op de stoep gaan zitten om het geweld te laten ophouden.

Sommigen dreigen hun lidmaatschap op te zeggen. S. Boerlage, de laatste voorzitter van de PSP, bijvoorbeeld, tenzij de fractie alsnog besluit het roer radicaal om te gooien. „Als de partij niet onmiddellijk een andere koers gaat varen, dan stap ik uit GroenLinks.”

Door het rommelige verloop van de discussie is het onmogelijk vast te stellen welke stroming er nu in de meerderheid is. De pacifistische vleugel probeerde een motie in stemming te brengen om de fractie te dwingen de steun aan de NAVO-bombardementen in te trekken. De motie werd zaterdag niet in stemming gebracht, omdat de ledenbijeenkomst volgens De Rijk niet representatief was voor de GroenLinkse achterban. Besloten is nu dat de Tweede-Kamerfractie zich over 2 à 3 weken op een extra partijraad zal moeten verantwoorden voor haar steun aan de NAVO-acties tegen Joegoslavië.