„Nederland is niet in oorlog”

Iedere middag om 15.00 uur precies geeft de NAVO in Brussel haar versie van de strijd in Kosovo. Via de Amerikaanse televisiezender CNN gaan de aantallen vliegtuigen, bommen en bestookte doelen de wereld rond. Exact 2 uur later verzamelen journalisten zich in de P. J. S. de Jonghzaal in het Defensievoorlichtingscentrum in het centrum van Den Haag voor de dagelijkse achtergrondbriefing van Defensie. Hoge militairen belichten het Nederlandse aandeel in de operatie ”Allied Force”.

Luitenant-admiraal Luuk Kroon is er iedere dag bij. Als chef-defensiestaf –de hoogste militaire post die de vaderlandse krijgsmacht kent– voert hij het woord, bijgestaan door wisselende deskundigen. De heren mogen niet worden geciteerd. Tactische vragen over de strijd worden niet beantwoord; de 'vijand' luistert mee.

Pasen ging de afgelopen dagen voorbij aan marineman Kroon. Goede Vrijdag, stille zaterdag, eerste paasdag en tweede paasdag zat de admiraal met vier sterren op de mouw in Den Haag. Niet in de bunker onder het ministerie van Defensie. De Arbeidsinspectie heeft werken gedurende langere tijd in de bunker verboden. Er is te weinig ventilatie en geen daglicht. Nog tijdens de crisis rond Srebrenica in de zomer van 1995 was de bunker volop in bedrijf. Minister Voorhoeve sliep er zelfs.

Sinds begin 1996 ligt het Defensie Crisis Beheersings Centrum (DCBC) gewoon op de begane grond van het ministerie. Vanuit het DCBC worden het klokje rond alle „Nederlandse troepenbewegingen in het buitenland” gevolgd. Iedere morgen om 9.00 uur krijgen minister De Grave, staatssecretaris Van Hoof, chef-defensiestaf Kroon en de bevelhebbers van de krijgsmachtdelen te horen hoe „de operatie” in voormalig Joegoslavië verloopt.

Gat
Tweede paasdag, kwart voor zes. Kroon (56) is klaar met de briefing en pakt zijn tas. Terug naar het DCBC. Hoe ervaart hij de twijfelachtige eer om –na 1945– de eerste Nederlandse chef-defensiestaf in oorlog te zijn? „Ik heb niet het gevoel dat Nederland in oorlog is. Het is een geweldige humanitaire ramp die zich rond Kosovo afspeelt. We moeten proberen de man die daar op verschrikkelijke wijze heeft huisgehouden tot de orde te roepen.”

De bombardementen houden nu al bijna 2 weken aan. De NAVO heeft zich verkeken op de strijdbaarheid van Milosevic, heet het. Kroon riposteert: „Zo'n actie gaat nooit snel genoeg. Er zit altijd een gat tussen wat je wil en wat militair mogelijk is.” De bedachtzame militair zegt het niet, maar het is van zijn gezicht af te lezen: ook hier staan de beste stuurlui aan wal.

De krijgsmacht speelt in het Kosovo-conflict een opmerkelijke dubbelrol. Vanuit Italië stijgen dagelijks Nederlandse F-16's op om doelen te bombarderen of vijandelijke gevechtsvliegtuigen te weren. Bijna 2 weken geleden schoot een Nederlandse F-16 een Servische Mig-29 neer. Aan de andere kant haalt het leger alles uit de kast om de vluchtelingen in Macedonië en Albanië zo goed mogelijk op te vangen. Kroon: „Zie het als één operatie. Milosevic moet zo snel mogelijk tot inkeer komen. Tegelijkertijd proberen we iets te doen aan datgene wat hij veroorzaakt.”

Kracht
De beelden van de duizenden vluchtelingen, verdreven van huis en haard; ze raken hem. Als militair, als burger, als mens. „Iedere morgen als de wekker is gegaan, zet ik onmiddellijk de televisie aan. En weer zijn er die verschrikkelijke beelden. Dan bekruipt me dat machteloze gevoel. Toch putten we uit dit soort beelden de kracht om door te gaan. Binnen de mogelijkheden die we hebben doen we wat we kunnen.”

Kroon draagt als chef-defensiestaf de verantwoordelijkheid voor 75.000 mensen en een budget van 13 miljard gulden. Na 'Srebrenica' kreeg de ceedee-es (zoals de functie in militair jargon heet) meer bevoegdheden bij vredes- en humanitaire operaties. Toen de marineman vorig jaar juni aan het hoogste militaire ambt begon, wist hij niet wat hem te wachten stond. „Het is wel een jaar geweest. Met een Hoofdlijnennotitie (waarin Defensie 375 miljoen gulden moet bezuinigen, RP), een aanstaande nieuwe Defensienota en nu deze operatie. Het houdt me zeker van de straat.”