Journalisten verlaten
Servië onder dwang

In de Kosovaarse hoofdstad Pristina is volgens het Joegoslavische persbureau Beta geen enkele buitenlandse journalist meer aanwezig. De laatste verslaggevers van de persbureaus Reuters en AP hebben de stad gisteravond verlaten.

Tientallen westerse journalisten werden geïntimideerd, gearresteerd en sommigen de grenzen met Kroatië en Macedonië overgezet. Volgens het decreet van het ministerie van Informatie „zet de berichtgeving vanuit Servië aan tot de agressie van de NAVO.” Bovendien zou de pers desinformatie verspreiden over de situatie in de Joegoslavische deelrepubliek.

Het ministerie deelde mee dat daarom „alle journalisten van buitenlandse media wier landen deelnemen of wier grondgebied wordt gebruikt voor de agressie van de NAVO tegen ons land, worden uitgezet.” Alleen Griekse journalisten die voor nationale media werken, mogen van Belgrado in Servië blijven. Dat land is niet betrokken bij de NAVO-acties.

Nederlanders
Twee Nederlanders zijn gistermorgen door de Servische politie gearresteerd. Nynke la Porte van het Net 5-programma ”Morgen gebeurt het” werd opgepakt in Novi Sad. Zij werd met een Hongaarse cameraman aangehouden toen zij de plek wilden filmen waar bommen waren ingeslagen. De twee zijn korte tijd vrijgelaten op voorwaarde dat ze niet meer zouden filmen.

La Porte is volgens een woordvoerster van Net 5 later opnieuw opgepakt. Toen de redactie rond 18.30 uur contact met haar wilde opnemen via haar mobiele telefoon nam een Servische man op die liet weten dat de journaliste vastzit. „De man liet weten dat het goed ging met haar, maar we konden haar niet spreken. Wel zei hij dat La Portes gezondheid niet gegarandeerd kon worden. Sindsdien hebben we geen contact meer kunnen leggen.” Ook met cameraman Zoltan Olah is geen contact meer geweest.

Een correspondent van de zender heeft in Berlijn minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken geïnformeerd over haar verdwijning, zo meldt een woordvoerster van de redactie.

Harald Doornbos, werkzaam voor Radio 1, de GPD-bladen en Netwerk, werd na zijn arrestatie de Kroatische grens overgezet. De verslaggever had net een radioreportage gemaakt toen hij, gistermorgen vroeg, in zijn Belgradose hotel werd opgepakt. Hij zou goed zijn behandeld door de Servische politie.

Naar aanleiding van de arrestatie van Doornbos ontbood Nederland de tijdelijk zaakgelastigde van Joegoslavië op het ministerie van Buitenlandse Zaken, en eiste onmiddellijke vrijlating van de journalist. Ook toonaangevende Amerikaanse media als The New York Times, CBS en ABC meldden dat hun journalisten worden gearresteerd en uitgezet.

De meeste Nederlandse media die verslaggevers in Joegoslavië hebben, geven gehoor aan de oproep van de autoriteiten het land te verlaten. Alleen het NOS-Journaal en de Volkskrant weten niet zeker of ze vertrekken.

Het NOS-Journaal twijfelt of reporter Gerri Eickhof en zijn medewerker in Belgrado kunnen blijven. De Volkskrant slaagt er niet in contact te krijgen met verslaggever Michel Maas. De redactieleiding wil in overleg met hem een beslissing nemen over al dan niet blijven. NRC-Handelsblad heeft al geen mensen meer in Joegoslavië.

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) probeert samen met onder meer de internationale vakorganisatie IFJ in Belgrado bij de Servische autoriteiten te bewerkstelligen dat buitenlandse verslaggevers hun werk kunnen hervatten.

Vooral de medewerkers van CNN moesten het gisteren ontgelden. Militairen drongen hun hotelkamer binnen in de nacht van de eerste aanvallen, hun paspoorten werden afgenomen en hun materiaal vergrendeld. „Ik dacht dat ze ons zouden vermoorden”, zei een van hen. Veel andere collega's kregen ook bezoek van het leger. Sommige persauto's werden beschadigd.„Zelfs in Afrika heb ik zoiets nog nooit meegemaakt”, zei een Britse journalist die met andere collega's in een konvooi van enkele tientallen persauto's de grens met Macedonië is overgezet.

„Weten jullie wel hoeveel Franse toestellen ons vannacht hebben gebombardeerd? Drieënveertig”, riep een woedende militair buiten Pristina tegen journalisten van het televisiestation France 2. Hij maande hen een lijn te vormen terwijl een mitrailleur op hen gericht stond. Daarna confisqueerde hij hun videocassettes. De visa van de journalisten zijn niet ongeldig verklaard, waardoor terugkeer mogelijk is. De vraag is hoeveel van hen terug willen.

Berichtgeving
De Britse regering heeft intussen Europese journalisten opgeroepen „geen enkel geloof” te hechten aan de informatiestroom over Kosovo van de Joegoslavische staatstelevisie. De staatsmedia zijn volledig in handen van de Servische leider Milosevic en zijn kliek en zijn absoluut niet te vertrouwen, aldus de woordvoerder van de Britse premier Blair, Alastair Campbell, tijdens een briefing in de marge van de Europese top in Berlijn.

De oproep van de Britten is onder andere ingegeven door de opzettelijk verkeerde berichtgeving over het neerschieten van enkele geallieerde jagers tijdens het eerste offensief van de NAVO tegen de Serviërs. Die berichtgeving veroorzaakte aanvankelijk grote opschudding op de westelijke nieuwszenders.

Volgens Campbell heeft Milosevic in het verleden bewezen deze media te misbruiken voor misinformatie tijdens de oorlogen in Bosnië en Kroatië. „De volledige controle die hij heeft over de staatsradio en -televisie is een van de redenen waarom hij nog steeds in het zadel zit.” Dat is tevens een van de redenen waarom de EU-top woensdag in een verklaring aandrong op meer democratisering binnen Klein-Joegoslavië en het stimuleren van een pluriforme pers.