Amerikaans bedrijf vreest schadeclaims bij overdracht EL Al-info

Bezinning brengt enquête niet ver

De enquêtecommissie hield zich deze week binnenskamers onledig met het evalueren van de vier afgelopen verhoorweken. Centraal daarbij stonden de diverse tegenstrijdige verklaringen waarmee de commissie zich vooral vorige week geconfronteerd zag. Welk motief hebben getuigen om onder ede te liegen? Of is van liegen geen sprake, omdat geheugens na 6 jaar steken laten vallen?

Aan het einde van de „week van bezinning” kon Meijer gisteren niet meer meedelen dan dat „het proces loopt.” Met andere woorden: de knopen zijn nog niet ontward, de commissie die zich waarheidsvinding ten doel stelt, is er nog niet uit wie eerlijk was, wie loog en wiens herinnering niet meer helemaal helder was.

„Concrete actie” had Meijer alleen te melden ten aanzien van de tegenstrijdige verklaringen die Rijkspolitieman D. Nix, El Al-medewerker J. Plettenberg en El Al-manager Chervin aflegden. Volgens Chervin zijn Plettenberg en Nix op de avond van de ramp in de Bijlmer geweest; Plettenberg en Nix ontkennen. Volgens Nix hebben zij de hele avond in het El Al-kantoor op Schiphol gezeten, volgens Plettenberg was Nix daar maar een kwartier.

Oud-topman Danor van de Israëlische vliegmaatschappij kan mogelijk nieuw licht werpen op deze wirwar van verklaringen. Hij is bereid naar Nederland te komen om te getuigen. De commissie heeft echter besloten hem eerst een aantal schriftelijke vragen voor te leggen en zal vervolgens afwegen of Danor voor een openbaar verhoor naar Den Haag dient te komen.

Papierwinkel
Kondigde de enquêtecommissie vorige week nog vol vertrouwen aan dat ze deze week de finale duidelijkheid zou verschaffen over de lading die de gecrashte El Al-Boeing vervoerde, gisteren nam Meijer op dat punt haast een verontschuldigende houding aan. De Amerikaanse expediteur die de gedetailleerde informatie (de zogenaamde house air waybills) betreffende de lang onbekend gebleven 20 ton vracht van de in totaal 114 ton op zou sturen, heeft zich bedacht.

Reden voor die onverwachte ontwikkeling is de aandacht die enkele Amerikaanse media besteedden aan de papierwinkel van het bedrijf en het belang daarvan voor de Nederlandse parlementaire enquête. Het bedrijf schrok van al de publiciteit en liet de enquêtecommissie weten dat ze de overdracht van de documenten in verband met juridische aansprakelijkheid eerst goed wilde regelen. Ze vreest een stroom van schadeclaims.

De commissie restte niets anders dan druk uit te oefenen op de Amerikanen om een en ander zo snel mogelijk te regelen. De Nederlandse ambassade in Tel Aviv en de Economische Controledienst (ECD) dragen hun steentje bij in het opvoeren van de diplomatieke pressie. Maar vooral de laatste stuit op moeilijkheden. De Amerikaanse pendant van de ECD, US Customs, neemt volgens commissievoorzitter Meijer een houding aan van „we zijn er om boeven te vangen en niet om papieren te kopiëren voor een Nederlandse commissie.”

In een langdurig juridisch steekspel, dat ook zou kunnen leiden tot overdracht van de papieren, heeft commissievoozitter Meijer geen trek. Hij wil eind maart de bevindingen en conclusies van de commissie presenteren. Voor alle zekerheid zijn daarom twee medewerkers van de ECD alvast afgereisd naar New York. Zij krijgen daar inzage in de papieren.

In New York troffen de ECD'ers een pakket papier van 290 vellen aan. Het doornemen van één vel kost ze een kwartier. De enige duidelijkheid die de enquêtecommissie gisteren kon bieden, was dat op de eerste tien vellen geen onregelmatigheden waren aangetroffen. Wordt vervolgt dus.

Suggestief
Waar de commissie in de „week van bezinning” in het geheel niet bij stilstond, was haar eigen werkwijze. Zowel op de verhoormethodiek als op de timing die de commissie hanteert, is inmiddels nogal wat kritiek gekomen. De vragen die de commissie aan de getuigen stelt, zouden vooringenomen en suggestief zijn. Voor het oog van de camera's en voor het oor van de microfoons zouden de commissieleden sommige getuigen zelfs onderwerpen aan een „publieke kruisiging.”

De commissie die door het voeren van voorgesprekken al van vrijwel alle getuigenissen op de hoogte is, zou bovendien onhandig manoeuvreren met gevoelige informatie. Zo bracht de verklaring dat de gecrashte El Al-Boeing vol zou hebben gezeten met explosieven en giffen eerst een geweldige schok teweeg, terwijl pas later bleek dat die informatie onjuist was en daarom „onder de pet” werd gehouden.

Gezondheid
De enquêtecommissie hervat volgende week donderdag de openbare verhoren. Donderdag en vrijdag hoort zij in totaal elf deskundigen over de mogelijk schadelijke gevolgen van de ramp voor de volksgezondheid. De week daarop verhoort de commissie politici en overheidsfunctionarissen over hun optreden en verantwoordelijkheden ten aanzien van de Bijlmerramp en de politieke afwikkeling daarvan.