Dé onrust is elders in Den Haag

Opeens is er actie. Busjes van de Mobiele Eenheid scheuren aan het einde van de dinsdagmorgen met gillende sirenes weg bij de Griekse residentie. Met hoge snelheid gaat het richting Binnenhof. Onrust onder de massaal aanwezige journalisten. Wat te doen? Erachteraan of hier blijven? Zij die blijven, hebben later spijt.

Pal voor het gebouw van de Raad van State aan de Kneuterdijk slaat de Haagse politie op niet-zachtzinnige wijze een groep Koerden uiteen die wilde oprukken naar de plek van de gijzeling. Vrouwen en kinderen worden niet gespaard. Zo'n vijftig arrestanten worden afgevoerd in bussen van de HTM. Een vrouw die niet meer opstaat na een mep met de gummiknuppel verdwijnt in een geblindeerd arrestantenbusje.

De politie gebruikt duidelijk zichtbaar zogenaamde tie-rips, een soort plastic handboeien die snel om de polsen kunnen worden gestript. Het gebruik van deze handboeien is sinds rellen bij de eurotop in Amsterdam in de zomer van '97 officieel verboden. „Geen commentaar”, zegt een politiewoordvoerder later. De actie duurt bij elkaar nog geen 10 minuten. Op de trap van het gebouw van de Raad van State blijven vrouwen met huilende kinderen vertwijfeld achter.

Blauwe pakken
Voor de ME is de ingreep een ontlading na urenlang wachten en vervelen. Bij de woning van de Griekse ambassadeur aan de Alexanderstraat heerst dinsdag rond het middaguur een status-quo. Al vanaf 2 uur vannacht is de gijzeling aan de gang en er zit in de zaak evenveel beweging als in het standbeeld op Plein 1813. Tientallen fotografen houden de lenzen gericht op de residentie waar niets gebeurt. Althans voor het oog. Aan de achterkant van het witte pand proberen mannen in blauwe pakken wel degelijk poolshoogte te nemen. Uit een van de bivakmutsen klinkt een stem: „Belangstelling wordt niet op prijs gesteld.”

Sommige bedrijven in de nabije omgeving van de Griekse ambtswoning liggen deze dag noodgedwongen stil. Bewoners in de buurt moeten in principe binnen blijven. Voor een boodschap is toestemming van de politie vereist. „Wij voelen ons ook een beetje gegijzeld”, zegt moeder I. Wilson in haar woonkamer, boven in een van de statige panden. Zoon- en dochterlief moeten binnenblijven –nog wel tijdens de krokusvakantie. Al om 2 uur gisternacht merkte de familie dat er iets niet pluis was. Wilson, vrouw van de chauffeur van de Engelse ambassadeur: „Er was ineens een hoop kabaal en fanfare. ME-busjes reden voorbij. Het ging er ruw aan toe. Een paar uur later was het zo stil voor de deur. Geen trams, geen auto's. Zo raar. De weg was helemaal afgesloten. Toen begrepen we dat er echt iets aan de hand was.”

Niet iedereen neemt het oponthoud voor lief. „Er wordt flink gemopperd”, zegt een politieman bij een wegafsluiting. „'t Is echt Nederlands: Mag ik er niet door, maar waarom dan niet? Als je dat dan even uitlegt, tonen mensen begrip.” Tientallen mensen weten via een sluiproute toch hun werkplek te bereiken. Bij het Haagse publiek heerst verontwaardiging over de gijzeling. „Dit is toch verschrikkelijk. Ze houden een jongetje van 8 jaar vast. Dat is zo triest. Daar wordt niemand wijzer van.”

Bom
De middag kabbelt verder. Ambulances staan startklaar. Uren geleden is er al een EHBO-tent opgezet. Politiemensen trappen een balletje of spuiten elkaar nat met het waterkanon. De pers is door het dolle heen als eindelijk een politiewagen met koffie en koeken arriveert. Het wordt langzaam donker. De Koerden voor de ambtswoning hullen zich in slaapzakken. Klaar voor de nacht.

Dan knapt het elders in de stad. „Glas kapot, alles kapot.” Een Turkse man staat te jammeren bij zijn winkel waarvan geen ruit meer heel is. „Kapot. Waarom kapot?” Glaszetters zijn in ijltempo bezig de ruiten provisorisch te dichten. „Meneer, het is vervelend voor die mensen, maar wij beleven gouden tijden.” Politiemannen zetten een auto weer op de wielen. Een berger voert het wrak onmiddellijk af.

Alsof er een bom is ontploft. De straten rond het station Hollands Spoor in Den Haag geven om negen uur 's avonds na de rellen met Koerdische actievoerders de aanblik van een verwoeste stad. Ruiten aan diggelen, beschadigde auto's, wagens op de kop en overal puin. Panden aan de Wagenstraat en de Stationsweg zijn het zwaarst getroffen.

Zo'n 500 Koerden zijn om half acht met de trein gekomen. Ze zijn van plan rechtstreeks naar de Griekse residentie te lopen. „Ze riepen leuzen, maar deden verder niets”, vertelt een ooggetuige. Totdat de Mobiele Eenheid de groep verdere doorgang belet. Op de terugtocht naar het station vernielen de Koerden alles wat los en vast zit. Opvallend: bij veel Turkse winkels sneuvelt het glas, zoals bij bakkerij Suku.

De eigenaars van de Gebarenwinkel („Wij verkopen spul voor doven”) vegen het glas tussen de boeken vandaan. De middelste van de drie grote ruiten in de voorpui ligt eruit. Schade al gauw zo'n 300 piek. „We laten altijd het licht aan in de zaak. Dat is niet verstandig”, zegt hij. Zij ziet in de gewelddadigheden een lichtpuntje: „Ze hebben niets gepikt.”

Rups
De avond duurt voort, en vooralsnog blijft het voor politie en pers blauwbekken geblazen. Tientallen Koerden zitten zij aan zij voor de ambtswoning, als was het een langgerekte rups. Bij tijd en wijle klinkt geschreeuw. En is het weer stil. In de ambtswoning gaat een licht aan en uit, of schuift een gordijn heen en weer.

Rond half een 's nachts barst ineens het rumoer los. In een mum van tijd vult het Haagse plein zich met ronkende politiewagens. ME'ers rukken op, honden maken kabaal. Rauw gegil door een megafoon wedijvert met het bulderen van de wind. Is dit de ontknoping? Toch niet. Luttele minuten later trekken de blauwe mannen zich weer terug.

Lang duurt het echter niet meer. Drie mannen –twee Koerdische parlementsleden in ballingschap en een Griekse europarlementariër, zo zal later blijken– begeven zich naar plaats waar de pers zich heeft verzameld. In een minuutje tijd en onder het geklik van tientallen camera's laten de heren weten dat er een overeenkomst is met de politie en dat de gijzeling tot een goed einde zal komen. Als even later een politiewoorvoorder iets soortgelijks meedeelt, is het wachten op de overgave van de gijzelaars.

Even na 2 uur beweegt de mensenmassa voor de ambtswoning. Uit de voordeur van het huis stappen tientallen actievoerders. Opnieuw worden er leuzen gescandeerd. Even later rijden de Koerden in bussen voorbij. ”Rondrit” staat er boven de eerste bus. Een enkeling zwaait. Hier en daar zijn posters van Öcalan tegen de ruiten geplakt.

Emotioneel
„Het stemt ons tot vreugde dat de gijzeling zonder enig bloedvergieten is verlopen”, zegt burgemeester Deetman een uur later in het Haagse stadhuis, waar hij samen met korpschef Wiarda en hoofdofficier van justitie Van Gend de pers toespreekt. Voor de drie gegijzelden staat het afgelopen etmaal „voor heel hun leven in het geheugen gegrift”, aldus Deetman. Het weerzien van de ambassadeur –hij volgde de gijzeling in het Haagse hoofdbureau van politie– met vrouw, zoontje en huishoudster was „bijzonder emotioneel.”

Tijdens de gijzeling konden de drie zich niet vrij bewegen. Wel schijnen ze goed te zijn behandeld. „In de ochtenduren liet de vrouw van de ambassadeur ons via de mobiele telefoon weten dat de situatie redelijk rustig was. Het 8-jarige zoontje kon de eerste paar uur gewoon doorslapen.” Maar er waren zeker angstige momenten. „De gegijzelden werden bang als de demonstranten buiten begonnen te schreeuwen.”