Zwevers aan de grond

Het kolossale, 100 jaar oude pand aan de Prins Hendrikkade, tegenover het Centraal Station van Amsterdam, oogt indrukwekkend. Zowel vanbuiten als vanbinnen is het perfect gerestaureerd en met veel gevoel op kleur gebracht. Kosten noch moeite zijn gespaard om dit bouwwerk te veranderen in een mystieke New Age-tempel.

Monotoon
Het vrouwelijk publiek uit de betere Amsterdamse kringen is in het Oibibio-complex kind aan huis om de nieuwste kripula-yogacursus te volgen of om op z'n Tibetaans te mediteren. Ook gestreste managers zoeken er hun toevlucht. Zij laten hier hun ruggen kneden, badderen op de bovenverdieping bij schemerig licht en weeïge klanken, voeren emotionele gesprekken in de schaars verlichte en sfeervolle theetuin en prikken een vegetarisch vorkje mee in het specialiteitenrestaurant.

In de aanpalende boekhandel in de uitgestrekte gewelven van het pand is de zweverige sfeer al even tastbaar. Monotone muziek zwelt tergend langzaam aan en sterft ook weer even langzaam weg. Jonge vrouwen maar ook opvallend veel senioren snuffelen in de meterslange kasten met boeken over een keur aan oosterse religies, New Age-bespiegelingen en de meest uiteenlopende alternatieve geneeswijzen. Verdwaald in een kast ligt zowaar een Bijbel.

In het warenhuis, dat zich een verdieping hoger bevindt, is het minder druk. Hier zijn natuurlijke cosmeticaproducten te verkrijgen, maar ook oosterse woondecoraties. En kaarsen, veel kaarsen.

Energieveld
Het Amsterdamse Oibibio opende 5 jaar geleden zijn deuren nadat het vier etages tellende gebouw van onder tot boven grondig was gerestaureerd. Daarbij was nog een onverwachtse meevaller geboekt. Tijdens het puinruimen kwam een energieveld aan de oppervlakte dat zomaar gratis magische krachten aanleverde. Kenners van aardstralen waren dolenthousiast nadat ze met hun wichelroede de „etherische” energiebron hadden aangeboord.

Nederlands grootste spirituele centrum met zijn 4400 m2was een initiatief van Ronald Jan Heijn, de 39-jarige zoon van de ontvoerde en vervolgens vermoorde Gerrit Jan Heijn. Inspirator was zijn vriend Heine Wind, die wel ideeën had maar geen geld.

Heijn pompte bijkans de hele erfenis, zo'n 30 miljoen gulden, in het postmoderne paleis. Het resultaat was ernaar. Ook de prijzen trouwens. Een bezoekje aan het warmwaterbad kost 25 gulden en voor een cursus wordt al gauw meer dan 700 gulden gerekend. Maar de vrouwen van de Amsterdamse grachtengordel, meest dertigers en veertigers, betalen het grif.

Ook het hoofdstedelijke yuppiedom wil graag in Oibibio worden gezien. Grote bedrijven, die op de lijn zitten van management van het hart, behoren eveneens tot de clientèle. De voltallige raad van bestuur van een grote bank volgde er nog niet zo lang geleden een cursus dolfijnstrategie. Zweven mag, je weke kanten tonen is trendy.

Meteen vanaf de start liep het New Age-project als een spoortrein. De activiteiten werden uitgebreid met een eigen radiostation dat in de grote steden 24 uur per dag New Age-muziek uitzendt. Wel bleek een aantal onderdelen zwaar verliesgevend, wat reden was om in de organisatie te snijden.

Heijns zakelijke avontuur verwierf landelijke faam. Een van de docenten die het aantrok, was niemand minder dan prinses Irene. Van deze Oranjetelg, die boeken schrijft over haar spirituele ervaringen, kregen de deelnemers het advies om af en toe met de rug tegen een boom te gaan staan en daarna met de buik. Zo is het volgens haar mogelijk om met een boom in gesprek te raken. Ook met virussen is het raadzaam contacten te onderhouden. De boodschap van deze minuscule ziekteverwekkers is volgens haar „in wezen liefdevol.”

Klooster
Het succes van het Amsterdamse project was voor Heijn en zijn kompaan aanleiding om de vleugels uit te slaan. Ook in Nijmegen verscheen een Oibibio-tempel, terwijl in Groningen de bekende Korenbeurs werd aangekocht met hetzelfde doel. Verder werd vorig jaar in Roermond een klooster aangekocht.

Landelijke aandacht trok het plan om een kuuroord te bouwen in Kijkduin. Heijn had ontdekt dat spiritueel kuren een „helende meerwaarde” heeft door de aanwezigheid van zand en zeewater. Hij kreeg in eerste instantie medewerking van de autoriteiten maar uiteindelijk gooide minister Jorritsma, toen nog van Verkeer en Waterstaat, roet in het eten. Zij wilde vasthouden aan het principe dat in duingebied niet gebouwd mag worden.

Het was de eerste maar niet de enige tegenslag. Het geld raakte op en de verbouwing van het aangekochte pand in Groningen moest worden stilgelegd. De ene na de andere schuldeiser meldde zich, maar de kas was leeg. Heijn stopte zijn hele vermogen in de zaak en kon toen de hypotheek van zijn privé-verblijf villa Vijvervreugd niet meer betalen. Er kwam een kijkdag en de kapitale woning, met een geschatte waarde van 3 tot 5 miljoen gulden, zou intussen zijn geveild ware het niet dat een financiële vondst nieuw bankkrediet opleverde.

Maar het vertrouwen in de zakelijke capaciteiten van Heijn was door de gang van zaken danig aangetast. Op dit moment is het nog steeds onzeker of het imperium aan een faillissement kan ontsnappen.

Aura
De dame aan de informatiebalie van het Oibibio-gebouw in Amsterdam laat met een ingestudeerde blik weten dat er nog gewoon kan worden ingeschreven. Business as usual. En de verhalen in de kranten dan? „Ja, er is heel wat over geschreven”, beaamt ze met een minzame glimlach. Maar nee, dat is geen bedreiging voor de activiteiten.

Ze is wel erg optimistisch voor iemand die al twee maanden geen salaris heeft ontvangen. Net als haar 184 andere collega's leeft zij tussen hoop en vrees.

Een etage hoger, in een overweldigende ambiance, zetelt de grote baas Ronald Jan Heijn. Boze tongen beweren dat hij zijn imperium met ijzeren hand regeert en dat hij onder invloed staat van een boosaardige goeroe. Feit is dat zijn personeelsbeleid een puinhoop is. Sollicitanten worden beoordeeld op hun aura, hun spirituele uitstraling, in plaats van op hun capaciteiten. „Een rijke verwende playboy”, is hij door rancuneuze ex-werknemers genoemd.

Een interview met Heijn is bij voorbaat vruchteloos. Aan veel van zijn uitspraken is geen touw vast te knopen. „Mensen moeten een verbinding met zichzelf maken”, luidt zijn advies. „Ik ervaar dat als rust, ruimte.” Hij ziet zijn rol als dat van „aanmaakhout bij een open haard.” Het gaat volgens hem om het vuur, niet om het hout. Dat hout moet gaan branden, maar vraag hem niet welk hout en welk vuur want dan volgen onmiddellijk nieuwe mysterieuze volzinnen. Hij grossiert in raadselen.

Over zijn financiële problemen is hij een stuk concreter. Maar of zijn antwoorden geloofwaardig zijn, is een ander verhaal. De afgelopen maanden heeft hij keer op keer bezworen dat het grote schip met geld eraan komt, maar zijn vele schuldeisers willen hem niet meer geloven. Hij houdt vol dat een leaseconstructie is bedacht waardoor de bank de kraan weer helemaal open kan draaien.

Kort geding
De Horecabond van de FNV wil niet langer wachten en maakte deze week bekend dat hij de achterstallige salarissen door de rechter wil laten afdwingen. Het gaat om een bedrag van zo'n 1 miljoen gulden. Als er aanstaande maandag geen geld is, zijn bovendien acties te verwachten.

De werknemers hebben, voorzover ze dat wilden, voorschotten op hun salaris over november en december gekregen. Een veeg teken was deze week dat een afspraak tussen de Oibibio-directie en de geldschieters niet door kon gaan.

Toch verwacht de FNV op korte termijn wel een oplossing voor de problemen. Volgens een onderzoek dat de ondernemingsraad van Oibibio en de bond lieten uitvoeren, is de spirituele onderneming een „bedrijf met toekomst.” De bezoekersaantallen zijn dusdanig dat een winstgevende exploitatie volgens Monique Verkerk van de Horecabond FNV geen enkel probleem mag zijn. Zelfs afslanking is volgens haar niet aan de orde.

Oibibio heeft zelf al becijferd dat binnen 3 jaar een omzet van 100 miljoen gulden kan worden gehaald. In de spirituele markt zit voorlopig nog genoeg muziek. De recordoplage van het New Age-boek ”De Celestijnse Belofte” hier in Nederland onderstreept dat nog eens.

De problemen bij Oibibio zijn volgens Monique Verkerk ontstaan doordat de investeringen in de nieuwe vestigingen in Nijmegen, Groningen en straks ook in Roermond een te grote aanslag op de bankrekening betekenden. Als voor het gebouw in Amsterdam een geslaagde leaseconstructie kan worden gerealiseerd, zou er geen vuiltje meer aan de lucht zijn.

Dat heeft de FNV van de banken zelf vernomen?
Monique Verkerk: „Nee, van de bedrijfsleiding van Oibibio.”

Hoe geloofwaardig is die?
„Zodanig dat wij de toezeggingen over de uitbetaling van de salarissen niet langer willen afwachten maar naar de rechter stappen.” Dat laat verder weinig te raden over.

Het personeel is inmiddels vanuit hogere sferen neergedaald in de barre werkelijkheid. Of het echt nog wat wordt met de spirituele keten, durft niemand te garanderen. Op Ronald Jan Heijn na. „Maar hij zou net als zijn oom Albert eerst eens op de kleintjes moeten letten”, wordt cynisch onder het personeel gegrapt.