„Militair geweld als laatste
mogelijkheid gerechtvaardigd”

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties vergadert vandaag over het rapport van secretaris-generaal Kofi Annan over de situatie in Kosovo. Volgens de Nederlandse regering bevat dit rapport genoeg belastend materiaal om militaire actie tegen de Servische leider Milosevic te rechtvaardigen. Ook als een resolutie vandaag op het veto van het conservatieve familielid Rusland stuit, en dat “njet” is al aangekondigd, zal de NAVO morgen naar alle waarschijnlijkheid toch naar de wapens grijpen. De Servische luchtafweer en radar, van Russische makelij, staan op scherp afgesteld tegen de bijna 200 gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers die de NAVO inmiddels heeft samengetrokken om de Servische militaire infrastructuur buiten werking te stellen.

Als het inderdaad zo ver komt, is dat volkenrechtelijk gerechtvaardigd, meent Van Middelkoop, de eerste woordvoerder buitenlandse politiek van de fracties van GPV en RPF. Eerder dit jaar verzette hij zich nog tegen internationale interventie in het conflict tussen Belgrado en de naar autonomie strevende provincie Kosovo. Volgens Van Middelkoop was er sprake van een burgeroorlog: „Kun je met F-16's vrede stichten wanneer twee volken binnen één staat ruzie met elkaar hebben?”

Effectief?
Toen ging het om een conflict op beperkte schaal, dat niet meer dan enkele tientallen slachtoffers had gekost. Nu voltrekt zich echter „een collectief humanitair drama. Volkenrechtelijk is er dan sprake van een geheel andere situatie, die ook militair ingrijpen rechtvaardigt”.

Twijfels over de effectiviteit van militaire acties heeft Van Middelkoop nog steeds. „Er is een groot verschil met het geweld tegen Irak. Dat land kon je uit Koeweit verdrijven. Van zo'n situatie is hier geen sprake. Daarom roep ik op tot voorzichtigheid. De NAVO moet alle risico's goed afwegen en weten waaraan zij begint. We moeten niet in een soort Krimoorlog verzeild raken”.

Militair geweld moet „een laatste optie” blijven. De politieke druk moet nog steeds worden opgevoerd. Dat is ook de bedoeling van de bijeenkomst van de Veiligheidsraad vandaag. „Milosevic heeft zich steeds gevoelig getoond voor politieke druk. Hij legde het westen wel steeds in de luren, maar hij reageerde er wel op”.

Als de dreiging met wapengeweld eenzelfde afschrikeffect heeft, dan zal Van Middelkoop alle acties van harte steunen. Maar of het op termijn allemaal erg zinvol is, weet hij nog steeds niet zeker. „Juridisch mag het, maar is het ook effectief? Het is en blijft een burgeroorlog, waar je met geweld van buitenaf geen blijvende vrede kunt afdwingen”. Hij is daarom kritisch over al die collega-kamerleden –„het zijn er toch net iets te veel”– die zich ongeduldig afvragen „wanneer we nu eens bommen gaan gooien in Kosovo”.

Slecht geweten
Omdat het zo lang heeft geduurd voordat “de internationale gemeenschap” tot actie overgaat, lijkt een eventueel ingrijpen steeds meer op een strafexpeditie achteraf. Dat is op zich „onvoldoende rechtvaardiging voor militair ingrijpen”, erkent Van Middelkoop. Hij vindt dat het Westen „veel fouten” in de crisis rond Kosovo heeft gemaakt.

„Alle mogelijkheden om preventief in te grijpen zijn de afgelopen jaren stelselmatig genegeerd. Er lopen heel wat politici rond met een slecht geweten. Kosovo is bewust buiten de akkoorden van Dayton gehouden. Milosevic was nodig om die vrede te realiseren. Dus werd het regime in Belgrado internationaal erkend, dus zweeg men over Kosovo en dus konden de Servische troepen gewoon hun gang blijven gaan”.

Van Middelkoop roept in herinnering dat de Amerikaanse gezant Richard Holbrooke zich deze zomer nog heeft laten fotograferen met strijders van het bevrijdingsleger UCK. „Dat heeft een enorme aanmoedigende werking gehad, terwijl ik vanuit de ideeënwereld van het calvinistische verzetsrecht van mening ben dat het Albanese verzet tegen het gezag in Belgrado juist moest worden ontmoedigd, hoe begrijpelijk de wanhoop van de Albanese bewoners van Kosovo ook is. Maar hun verzet leidde alleen maar tot zinloos bloedvergieten”.