Eerst luisteren, dan doen

Er wás ook ontzettend veel te doen binnen het CDA op het moment dat de rooms-katholieke Helgers het roer van de partij overnam. Het verlies van twintig kamerzetels in 1994 had het CDA verdoofd en ontredderd. Helgers zag het als zijn taak de partij te dwingen nieuwe wegen in te slaan.

Bleek profiel
Van deze opdracht was hij temeer overtuigd nadat hij alle plaatselijke afdelingen van de partij had bezocht. Steeds duidelijker werd voor hem dat het CDA in de voorgaande jaren een bestuurderspartij was geworden, een partij met een zeer bleek profiel, waarvan de vertegenwoordigers vaak veel te lang in het kamerbankje, op de ministerszetel of de wethoudersstoel hadden gezeten.

Crisismanager Helgers sloeg aan het vernieuwen. Met de steun van de lokale afdelingen –een steun die hij zich door de vele gesprekken met partijgenoten verworven had– startte hij een discussie over de koers van de partij. Het leidde tot de fundamentele nota “Nieuwe wegen, vaste waarden” en tot het verkiezingsprogramma “Samenleven doe je niet alleen”. Op het gebied van normen en waarden nam de partij een conservatieve houding aan, op sociaal-economisch terrein toonde zij een progressief gezicht.

Dat de voormalige gevangenisdirecteur binnen het CDA inmiddels een ijzersterke positie had opgebouwd, bleek in de aanloop naar de kamerverkiezingen van 1998. Echte vernieuwing betekende voor Helgers ook personele vernieuwing. Alle 34 kamerleden 'mochten' bij hem op functioneringsgesprek komen. Politieke rotten als Ad Lansink gaf hij te verstaan dat zij hun beste tijd gehad hadden; minder succesvolle kamerleden konden eveneens gaan. De kandidatenlijst voor de kamerverkiezingen werd spectaculair vernieuwd. De partij slikte het, het gemor van enkele oudgedienden ten spijt.

Helgers heeft zich voor de partij het vuur uit de sloffen gelopen, zo merkte CDA-leider De Hoop Scheffer gisteren op. In electoraal opzicht heeft zijn gezwoeg en geslaaf echter geen succes gehad. De christen-democraten verloren dit jaar opnieuw vijf kamerzetels. Dat was voor Helgers een zware teleurstelling, al is de recente verkiezingsnederlaag naar zijn eigen zeggen niet van invloed geweest op zijn beslissing zich terug te trekken.

Wat is wel de reden voor zijn vertrek? De partijvoorzitter van het CDA acht de eerste fase van de vernieuwing van zijn partij voltooid. De Nederlandse christen-democratie heeft weer profiel; de nieuwe koers van het CDA is zowel in personeel als in programmatisch opzicht stevig in de partij verankerd, constateert Helgers.

Vingertoppen
Als er een eerste vernieuwingsfase is, bestaat er ook een tweede. Helgers is er niet onduidelijk over. „Wij moeten weer leidend worden in het politieke en maatschappelijke debat. Het CDA moet weer een partij worden die als eerste ruikt, proeft en aan de vingertoppen voelt wat er onder de kiezers leeft”. Op deze doelstelling, die Helgers zelf niet gehaald heeft, mag zijn opvolger de tanden stuk bijten. Helgers houdt ermee op. De man die in het verleden zijn partijgenoten vermaande niet te pluchevast te zijn, geeft nu zelf het goede voorbeeld.