Pensionhoudster: Ik weet van niets

Anjum. De naam van het Friese dorp klinkt nooit meer hetzelfde. Op kerstavond vorig jaar werd de politie getipt dat er een lichaam zou zijn begraven in de tuin van pension Het Station. Spittende rechercheurs stuitten op het lichaam van de 26-jarige Louw de Jong.

Nog diezelfde avond wordt de 52-jarige pensionhoudster Van der E. aangehouden. Een dag later komt er nog een man boven de grond: Hermanus Sonnemans (38), vermist sinds eind juni 1997. Nederland heeft zijn eigen België, schrijven de kranten, refererend aan de Dutroux-affaire. Op de dag van de rechtszaak zou er veel duidelijk worden, maar gisteren waren er aan het einde van de lange zittingsdag nog veel vragen over.

Intelligent
De meester in de rechten en de doctorandus in de biologie keken elkaar bij de rechtbank in Leeuwarden recht in de ogen. Een wereld van verschil. De een zat er als rechter, de ander als verdachte. Van der E. wordt door velen getypeerd als intelligent en goed opgeleid; een krachtige vrouw. Door Justitie wordt ze verdacht van een dubbele moord.

„Het komt niet vaak voor dat een vrouw terechtstaat voor zo'n ernstig feit”, aldus officier van justitie mr. G. Veenstra. Hij draaide een opvallende zaak: maar liefst twee weken sporenonderzoek, inzet van F-16's en grondradar, uiterst moeizame verhoren, 54 verklaringen van de hoofdverdachte, maar geen bekentenis. „Het meest bizarre feit is nog wel dat het lichaam van Louw de Jong bijna 24 uur gewoon in de voortuin lag. In principe vanaf de weg voor iedereen zichtbaar”.

Voor Veenstra staat vast dat de „ernstig gestoorde” vrouw op 23 december 1997 De Jong met medicijnen heeft vergiftigd en in de gang van haar pension met een moker de schedel heeft ingeslagen. Een halfjaar eerder zou de vrouw Herman Sonnemans met een voorhamer hebben toegetakeld en vervolgens ondergespit. Moord en doodslag, aldus de officier. Hij eiste vijftien jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging.

Medicijnen
Het verhaal. De Jong huurt in Moddergat een woning van Van der E. Op 23 december komt hij naar Anjum om met haar te praten over de huurachterstand. Pensiongaste Wiggers merkt dat De Jong er in de loop van de dag slechter uit gaat zien. Hij vertelt haar echter geen medicijnen te hebben gebruikt. Even later ligt De Jong in de gang onder een deken. Wit. Wit gezicht en donker haar, ziet Wiggers, terwijl De Jong blond was. Weer later is hij weggesleept, naar buiten.

Pensionhoudster Van der E. weet van niets. Ze heeft de dronken Louw te slapen gelegd in een slaapkamer en de volgende dag was hij verdwenen. Vreemde zaken rond haar woning, vond ze. En dat terwijl het lichaam van Louw de Jong in haar voortuin lag, op een hamer uit haar schuur DNA-resten van het slachtoffer zaten, op een witte sok die ze bij de arrestatie droeg bloed van het slachtoffer zat, en in haar vuilniszak verpakkingen werden aangetroffen van medicijnen die de toxicoloog opspoorde in het bloed van De Jong. Hoe kan dat, wil de rechtbankpresident mr. Wegener Sleeswijk weten. „In uw huis, aan uw lijf zaten sporen. U was er vlakbij”. Verdachte Van der E. kwam gisteren niet verder dan „hoogst curieus”. „Het is verschrikkelijk om te bedenken wat er in dat huis is gebeurd”.

Zeer belastend voor de hoofdverdachte is de verklaring van de Anjumer Ernst Boekhout. Hij werd op 23 december 's avonds door Van der E. thuis benaderd met de vraag: „Ik heb Louw omgelegd. Kun je me helpen, hij moet in de voortuin”. Uit angst voor wraakacties van de vrouw hielp hij haar. Hij zag bloedsporen in de gang en het lichaam buiten onder een dekzeil. De volgende dag stapte Boekhout met zijn verhaal naar de politie.

Dronken
De moord op Hermanus Sonnemans –hij woonde in een caravan op het terrein en was de zogenaamde bodyguard van de wonderlijke pensionhoudster– is volgens Boekhout ook toe te schrijven aan Marianne. Hij verklaarde dat de vrouw zei dat een gat in de tuin bestemd was voor Herman. „Als hij dronken is, kan ik hem er zo in rollen”. Dat is volgens Justitie gebeurd op 23 juni 1997.

De 27-jarige medeverdachte Pieke H. wijst de beschuldigende vinger naar Van der E. Bij de reconstructie in Anjum deed hij uitgebreid voor hoe de pensionhoudster het bewusteloze slachtoffer doodsloeg met een voorhamer. „Zijn schedel knapte alsof het een nootje was”, zou Marianne hebben gezegd. De meehelpende Pieke, hij staat vandaag voor de rechter, voegde ze toe: „Ik ben doctorandus en heb een blanco strafblad. Het is dus wel duidelijk wie de schuld krijgt”. Met Boekhout sloot de vrouw zelfs een weddenschap. „Dat hij Herman nooit meer terug zou zien”.

Op de zitting gisteren zei de pensionhoudster dat het gat in de tuin bedoeld was voor een nieuwe beerput. Het gat waarin De Jong werd gevonden zou zijn bestemd om bomen en planten te laten overwinteren.

Onderzoek van het Pieter Baan Centrum (PBC) typeert Marianne van der E. als een vrouw die in de loop der jaren is afgegleden naar een niveau dat niet past bij haar afkomst en opleiding. Zij heeft een sterke persoonlijkheid, wil zelf de regie voeren, maar is angstig en achterdochtig. „Zij heeft grote behoefte haar leven onder controle te houden, om te voorkomen dat ze volkomen desintegreert”. De vrouw is volgens het PBC sterk verminderd toerekeningsvatbaar. Er is gevaar voor herhaling. In de relatie met mannen kende Marianne grote moeilijkheden, aldus het PBC. „Mannen die ze wil, verdraagt ze niet, mannen die ze verdraagt, wil ze niet”.

Volgens de gebroeders Anker, advocaten van Marianne, zijn er te veel onduidelijkheden in de zaak. Bovendien ontbreekt een motief voor het handelen van de vrouw. Ze eisen dan ook vrijspraak. De rechtbank in Leeuwarden doet op 2 juli uitspraak.