„Ik voelde m'n buik platter worden”

Ieder jaar kiezen duizenden vrouwen kiezen ervoor. Hun kind-in-wording is een sta-in-de-weg voor het leven. Een abortus moet uitkomst brengen. Velen stoppen hun gevoelens daarna weg. Verdringen ze. Raken onbestemd verdrietig.

Er is niet zo veel bekend over wat je het post-abortussyndroom zou kunnen noemen. Nog minder is er aandacht voor. De Evangelische Omroep (EO) wil dit taboe doorbreken. Vijf vrouwen bleken uiteindelijk bereid hun verhaal voor de filmcamera te vertellen, hoewel alle vijf tijdens de voorbereiding van zeven maanden een keer dreigden af te haken. Resultaat: een dramatische documentaire.

Geen kind
Anja (25) komt zwanger en zonder partner terug van haar Indonesische vakantie. Haar besluit is helder: in haar huidige leven past op dit moment geen kind. Afra is zestien als ze in verwachting raakt. „Kunnen wij dat dan?” vraagt haar vriend. Zij schaamt zich echter, het meest voor haar moeder. Een abortus moet uitkomst bieden.

Edith wist wat illegale abortussen inhielden. Haar moeder had het met breinaalden gedaan. Met alle risico's van dien. Zij wekte bij zichzelf ook een miskraam op toen ze op haar zeventiende als gevolg van een aanranding zwanger werd. Twee abortussen zouden nog volgen, maar dan in een traumatisch huwelijk.

Sylvia is 25 als ze net een scheiding achter de rug heeft. Zij wilde zich storten op haar werk en op een studie. Bovendien had ze al een tweejarig zoontje. Regina, 27, ontmoet haar ex-vriend. Als ze nadien vertelt dat ze niets heeft gebruikt en dat ze mogelijk zwanger kan worden, laat hij nooit meer wat van zich horen. Haar voorgevoelen blijkt juist.

De vrouwen hebben zich bij hun beslissing voor abortus nogal sterk laten leiden door de (mogelijke) reacties van de omgeving. Anja, christelijk opgevoed, denkt dat ze de schaamte niet zou aankunnen en ook haar familie er niet mee kon opzadelen. Afra twijfelde enorm, maar vond dat ze haar moeder dit niet kon aandoen. Die wilde het gezin mooi voorstellen voor de buitenwereld. Daar paste geen ongehuwde kind-moeder in.

Toen Edith zwanger raakte van haar echtgenoot, was ze bang. Hij geloofde niet dat het kind van hem was. Hij zei: Als het komt, trap ik het dood. Hij liet het niet bij woorden, gewend als hij was zijn vrouw te slaan. Edith liet op haar 29e de tweede en op haar 36e de derde abortus plegen.

Sylvia nam een bewuste beslissing. Maar ze brengt de abortus –in 1974, toen de eerste abortusklinieken net functioneerden– in verband met de tweede feministische golf.

Witte knuffel
Regina liet voor zich beslissen. De gynaecoloog belde: We hebben voor jou besloten het weg te laten halen. Toen ze op de operatiekamer zei: Ik wil het niet meer, zei hij: Je bent nu al zo ver, zullen we nu maar doorzetten? „Toen ik op de operatietafel lag, dacht ik de hele tijd: Ik wil het niet. De machine pompte. Ik legde mijn hand op m'n buik. Ik voelde dat m'n buik platter werd. Ik hoop dat het een goed leven krijgt”, vertelt ze huilend. Later koopt ze in een babyzaak een witte knuffel en een gekleurde schildpad. Om het gebeurde te verwerken.

Anja lijkt na afloop het minst onder de indruk. „Gewoon niet huilen, m'n verstand zei dat het beter was zo”. „Daar denk je nu wel effe anders over”, beoordeelt Afra, als de vrouwen in een oude abdijzaal elkaars documentaire bekijken. Anja knikt, de zakdoek in de hand. De vrouwen ervaren lotsverbondheid, troosten elkaar.

De vrouwen verstoppen hun gevoelens. „Ik had het kind in mijn gedachten begraven”, zegt Sylvia. „Dat heeft me een beetje opgelucht, maar het schuldgevoel bleef”. Afra: „Ik had schuldgevoelens tegenover God, m'n ouders, mezelf. M'n moeder en ik konden elkaar niet in de ogen kijken. Terwijl ik het voor háár had gedaan”.

Verdringing
De vrouwen verdrongen hun (schuld) gevoelens. Anja zegt later te hebben ontdekt dat ze haar emoties wegstopte. Afra kan er nog steeds niet goed over praten. Met haar moeder kon ze er, vijf jaar geleden, pas over praten toen die ernstig ziek werd. Regina kan het woord “abortus” niet over haar lippen krijgen. Terwijl haar huidige vriend niet begrijpt dat iets van zo lang geleden haar nog bezighoudt.

Sylvia was in de jaren '70 voorvechtster van vrije abortus. Nu zegt ze over het feitelijk vrijgeven van abortus, begin jaren '80: „Het was een technische overwinning, geen menselijke overwinning”. Er is volgens haar in de huidige abortuspraktijk veel te weinig aandacht voor de emotionele gevolgen van zwangerschapsafbreking.

Zelf ontdekte ze later dat haar zelfrespect, het vermogen om van jezelf te houden, enorm heeft geleden. „Eén ding weet ik heel zeker: Als ik nog één dierbare wens in mijn leven had mogen doen, dan was het dat ik dit nooit had hoeven meemaken”.

Edith: Als ik het over had kunnen doen, had ik het nooit gedaan. Alle ellende die eruit voortkomt”.

De documentaire wordt volgende week woensdag uitgezonden.