„Rellen in Urk botsing van culturen”

In ieder geval wil de dominee een bidstond houden. „Maar dat kan alleen als de nood echt gevoeld wordt”. Burgemeester S. Veninga heeft zich voorgenomen het predikantenoverleg bijeen te roepen om over de incidenten te praten.

Op Urk wordt over niets anders gesproken. De rellen zijn hét onderwerp van gesprek. De politie moest enkele charges uitvoeren om de eigenaar van de Turkse shoarmazaak Shalom te ontzetten. Een tiental dronken raddraaiers gooide enkele ramen aan diggelen. Ze scandeerden racistische leuzen.

De Turken werden voor hun eigen veiligheid door de politie afgevoerd. De belangstelling was enorm. Tussen de 500 en 1000 toeschouwers kwamen op het incident af. Directe oorzaak was het gerucht dat er een dodenlijst zou circuleren onder de Turken, met daarop de namen van diverse Urkers.

Massahysterie
Ds. Van Dijk kent de verhalen. Van puur racisme is volgens hem dan ook beslist geen sprake, hoewel de uitlatingen van zaterdagavond wel degelijk discriminerend waren. Voor aanvang van de ochtenddienst zondagmorgen is de predikant, net als de meeste collega's overigens, op de zaak ingegaan. Een oproep tot bezinning. Volgens hem was er die zaterdagavond sprake van massahysterie. Ds. Van Dijk spreekt van „een gemeenschappelijke schuld. We hebben onze kinderen jarenlang iedere zaterdagavond ongecontroleerd op pad laten gaan”. Hij ziet een duidelijk verband tussen het drank- en drugsgebruik en de uitbarsting.

Hoe erg het drugs- en drankprobleem bij de kerkelijke jongeren is, wordt binnenkort duidelijk. In samenwerking met de plaatselijke overheid heeft iedere kerkelijke gemeente de catechisanten anoniem een enquête laten invullen waarin dieper op deze zaken wordt ingegaan.

Teleurgesteld is de dominee ook in het gedrag van veel ouders. „Zij stonden er zaterdagavond bij te kijken alsof het een vermakelijkheid was. Verschrikkelijk”. Ds. Van Dijk ziet in het incident een goede aanleiding voor het houden van een bidstond op Urk, zoals al eens eerder gesuggereerd werd. „Maar dat kan alleen als de nood ook echt gevoeld wordt”. Dezer dagen spreekt hij daarover met collega-predikanten. „En in welke kerk die gehouden wordt, maakt mij niet uit”.

Vechtpartij
Dat er iets broeide, wist iedereen. Ook de politie, die snel ter plaatse was en de vechtpartij in de zaak vrij snel kon beëindigen. Eigenaar Alan wist het eveneens. Hij had een tiental familieleden en kennissen opgetrommeld. De broodjeszaak is voorlopig gesloten en de eigenaar is nergens te vinden. Hij wil Urk definitief verlaten, zei hij gisteren voor een tv-camera. Hij is niet bereikbaar voor commentaar. Twee bewakers van een veiligheidsdienst houden het pand in de gaten. Door wie ze ingehuurd zijn, willen ze niet zeggen.

Mentaliteit
Volgens de politie en de gemeente Urk liggen enkele incidenten ten grondslag aan de uitbarsting van zaterdagavond. Met racisme heeft het weinig van doen, aldus burgemeester Veninga. „Over de uitlatingen moet Justitie maar een oordeel vellen. Het is meer de mentaliteit van dit dorp. Urkers zijn solidair en ze hebben de neiging hun aandacht op vreemden te richten. Dat deden ze ook in mijn richting toen ik hier kwam. Ik was voor hen ook een vreemde”. De burgemeester vermoedt dat de integratie van verschillende culturen in Urk „met horten en stoten” gaat. „Met Marokkanen en Chinezen gaat het toch ook goed? Het levert eerst spanning op en het kost tijd”.

Volgens politiedistrictschef B. A. P. van Eeuwijk liep de laatste weken de spanning tussen de Urkers en de eigenaren steeds verder op. „Afgelopen week bereikten ons berichten dat er iets op stapel stond. We zetten zes extra politiemensen en een hond in. Op een gegeven moment gingen in de shoarmazaak een paar Urkers met de eigenaar op de vuist”. Een van de Urkers zou zijn gestoken. Een politieagent die de zaak probeerde te sussen, maakte een afwerend gebaar en liep daarbij ook een snijwond op.

Om tien uur 's avonds hadden enkele honderden mensen zich verzameld voor de zaak. „De meesten kwamen alleen maar kijken. In de groep stonden enkele tientallen raddraaiers. Die gooiden met bierflesjes, glazen en andere projectielen. Diverse ruiten sneuvelden”, aldus de districtschef. Inmiddels was de politiemacht versterkt tot in totaal 35 mensen en zes honden. Pas na enkele charges verspreidde het publiek zich.

Incidenten
Drie jongeren van 17, 18 en 19 jaar oud zijn gearresteerd en de politie verwacht dat er nog meer aanhoudingen volgen. Er is een rechercheteam van vijftien mensen op de zaak gezet. Van Eeuwijk: „We onderzoeken de discriminerende uitlatingen van de Urker jeugd en willen weten hoe deze spanningen zijn ontstaan. Er is sprake van enkele incidenten die hieraan voorafgingen”.

„Enkele incidenten” is een wat zwakke uitdrukking voor de problemen tussen de gemeenschap en de Turkse shoarmabaas Alan. Het steekt de inwoners dat de getrouwde man –zijn vrouw woont in Dronten– een intieme relatie onderhoudt met een Urker meisje. Bovendien zou hij bij tal van ondernemers flink wat schulden hebben. Het eerste wordt bevestigd door de burgemeester. Het tweede vormt onderdeel van een onderzoek dat de politie heeft aangekondigd. Daarbij wordt ook bekeken of een ruzie in het drugscircuit eveneens olie op het vuur heeft gegooid. De districtschef weet ook van andere zaken. „Een paar weken geleden nog had een aanrijding plaats met de eigenaar van Shalom. Kort daarop reed een Urker de pui van de shoarmazaak eruit.

Gewelddadig
Tussen Urk en Alan komt het niet meer goed. De eigenaar heeft aangekondigd zijn zaak te sluiten. Volgens zijn woordvoerder is de opstelling van veel Urker jongeren te gewelddadig en te discriminerend. „Urk is voor mij afgelopen”, aldus Alan.

De Turkse familie heeft raadsman mr. R. Moszkowicz uit Nieuwegein in de arm genomen om te komen tot een passende schadevergoeding. Moszkowicz heeft gisteren een brief naar de gemeente gestuurd. Hij wijst de burgemeester op zijn verantwoordelijkheid als handhaver van de openbare orde. Volgens hem is de gemeente aansprakelijk voor alle door zijn cliënten geleden en nog te krijgen schade.