Ambtenaar mag weigeren
homohuwelijk te sluiten

Dat stelt senator mr. Yvonne Timmerman-Buck (CDA), tot voor kort vice-voorzitter van de Commissie Gelijke Behandeling. Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel over het homohuwelijk in de Eerste Kamer wees zij erop dat gewetensbezwaarde ambtenaren een beroep kunnen doen op de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB). Tot haar verbazing had niemand tot dan toe die mogelijkheid aangevoerd. Deze wet verbiedt onder andere het maken van onderscheid op grond van godsdienstige overtuiging.

Bescherming
Een ambtenaar die op grond van zijn godsdienstige overtuiging weigert een homohuwelijk te sluiten, kan volgens mevrouw Timmerman een beroep doen op de AWGB. Deze wet bepaalt dat het maken van onderscheid bij de arbeid verboden is. De gemeente als werkgever dient daar bij het personeelsbeleid rekening mee te houden.

„Als mensen niet worden benoemd dan wel geschorst of ontslagen die om godsdienstige redenen niet willen meewerken aan het homohuwelijk, kunnen zij bij de Commissie Gelijke Behandeling een klacht indienen. Zij vallen onder de bescherming van de wet. Er moet wel een duidelijk verband zijn met de godsdienstige overtuiging. Als mensen alleen maar weigeren omdat ze er bijvoorbeeld geen zin in hebben of vanwege de reacties vanuit de familie, dan geldt die bescherming niet”, aldus mevrouw Timmerman.

Er is nog een maar: er moet een alternatief voorhanden zijn. Een gemeentebestuur is immers verplicht te wet uit te voeren. „In de praktijk is er altijd wel een mouw aan te passen. In geval van nood zou zelfs een ambtenaar uit een naburige gemeente kunnen bijspringen.”

„Niet nodig”
De kwestie van de gewetensbezwaarde ambtenaar kwam al bij de behandeling in de Tweede Kamer aan de orde naar aanleiding van uitspraken van een Amsterdamse wethouder. Die kondigde aan dat 'zijn' gemeentebestuur geen enkel mededogen zou hebben met ambtenaren die weigeren een homohuwelijk te sluiten. De toenmalige staatssecretaris Cohen van Justitie gaf echter aan dat voor zulke ambtenaren praktische oplossingen gezocht moesten worden. Dat is ook het standpunt van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Cohen weigerde overigens een voorstel van SGP'er Van der Staaij over te nemen de positie van gewetensbezwaarden wettelijke vast te leggen, zoals dat bijvoorbeeld wel het geval is in de Wet afbreking zwangerschap. Volgens de bewindsman was dat niet nodig.

Eerste-Kamerlid Timmerman-Buck wees Cohen vervolgens op de AWGB. Die biedt aan weigerende ambtenaren al de gevraagde wettelijke bescherming, althans als zij zich beroepen op hun godsdienstige overtuiging. „Zij of bijvoorbeeld sollicitanten hoeven dus niet bang te zijn te worden benadeeld vanwege hun weigering een homohuwelijk te voltrekken.”

En omgekeerd: stel dat een weigerende ambtenaar wordt aangeklaagd omdat hij homo's discrimineert?
„De wetsgeschiedenis bepaalt uitdrukkelijk dat eenzijdige overheidshandelingen niet onder het bereik van de AWGB vallen. Het voltrekken van een burgerlijk huwelijk behoort tot deze categorie. Gewetensbezwaarde ambtenaren hebben dus wat dat betreft niets te duchten.”